Trąd jest przewlekłym schorzeniem zakaźnym, którego pierwsze objawy mogą wystąpić dopiero po kilku latach od zakażenia. Proces chorobowy obejmuje m.in. tkankę skórną, nerwy obwodowe i błony śluzowe górnych dróg oddechowych. U osób cierpiących na trąd występują zmiany skórne, owrzodzenia i zaburzenia czucia. Może dojść także do deformacji ciała, zwłaszcza twarzy i kończyn.
Według danych WHO w 2019 roku odnotowano łącznie 202 185 nowych zachorowań na trąd. W 2020 roku było ich mniej – 127 396. Najwięcej przypadków stwierdzono w Azji Południowo-Wschodniej (84 818), Ameryce Południowej i Środkowej (19 195) oraz Afryce (16 690). W Europie natomiast trąd zdiagnozowano jedynie u 27 osób.
Jakie są przyczyny trądu?
Trąd rozwija się wskutek zakażenia prątkami trądu (Mycobacterium leprae). Chorobą można zarazić się drogą kropelkową. Bakterie powodują uszkodzenia komórek Schwanna, czyli osłonek nerwów obwodowych. Skutkuje to zaburzeniami czucia, czego następstwem jest zwiększone ryzyko urazów, takich jak oparzenia, zadrapania czy skaleczenia. Prątki trądu oddziałują również na makrofagi, a więc komórki krwi, czego konsekwencją jest występowanie zmian skórnych.
Jakie są objawy trądu?
Pierwsze objawy trądu mogą wystąpić dopiero od 2 do 10 lat od zakażenia. Namnażaniu się bakterii sprzyja temperatura 27-30 st. C. Z tego powodu najbardziej zaawansowane zmiany skórne zwykle pojawiają się na twarzy, uszach, kolanach, łokciach i nadgarstkach. Obszary ciała o wyższej temperaturze, np. pachwiny czy pachy, znacznie rzadziej objęte są procesem chorobowym.
W przebiegu trądu u chorego występują zmiany skórne, m.in. przebarwienia. Skóra staje się zgrubiała, twarda i nadmiernie wysuszona. Pojawiają się na niej narośle oraz zmiany guzowate. Objęta procesem chorobowym powierzchnia pozbawiona jest czucia. Pacjent narażony jest na rozwój stanów zapalnych skóry i tkanek podskórnych. Prowadzi to do powstania głębokich owrzodzeń, które są podatne na wtórne zakażenia. Występuje także utrata rzęs i brwi.
Pacjenci cierpiący na trąd doświadczają napadowych bóli. Występuje u nich także osłabienie siły mięśniowej, a w niektórych przypadkach paraliż, zwykle dotyczący dłoni i stóp. U wielu osób można zaobserwować szponiastą rękę i opadanie stopy. Odnotowuje się też pogrubienie wyczuwalnych nerwów obwodowych, szczególnie w okolicach łokci i kolan. Wraz z rozwojem choroby uszkodzeniu ulegają chrząstki nosa. W konsekwencji dochodzi do jego zapadnięcia i zatkania. Osoby dotknięte trądem cierpią na zaburzenia widzenia. Może dojść u nich do zaćmy, owrzodzeń rogówki czy nawet utraty wzroku.
Jak leczy się trąd?
Podstawą leczenia trądu jest zalecana przez WHO terapia wielolekowa (MDT, ang. multidrug therapy). Stosuje się takie środki jak dapson, ryfampicyna i klofazymina. Pacjentom podaje się również glikokortykosteroidy i leki przeciwbólowe. W większości przypadków terapia trwa od 6 miesięcy do 2 lat.
Oprócz farmakologii często konieczne jest także leczenie chirurgiczne. Obejmuje ono takie zabiegi jak rekonstrukcja nosa czy przywrócenie funkcji uszkodzonych nerwów.
Po ustąpieniu objawów zaleca się, by pacjenci przez 5-10 lat stawiali się na wizyty kontrolne. Umożliwia to wczesne wykrycie pierwszych oznak nawrotu choroby. Szacuje się, że trąd nawraca u około 1 proc. osób.
Źródła: mp.pl, who.int
Przeczytaj także: Jakie są objawy trądu i jak można się nim zarazić?
