Niewiele kobiet twierdzi, że poród jest pozytywnym przeżyciem. Dlaczego tak jest i jak zmienia tę perspektywę autohipnoza i umiejętność wprowadzenia się w stan głębokiej relaksacji? O tym w rozmowie z Evereth News Beata Meinquer coach okołoporodowy, hipno-doula, inicjatorka idei Błekitnego Porodu.
Evereth News, Natalia Janus: Jak zaczęła się Pani przygoda z hipnoporodem?
Beata Meinquer – Pomysł dotyczący mojej ścieżki rozwoju i tego co robię teraz zrodził się 7 lat temu, podczas mojej pierwszej ciąży. Brałam udział w szkole rodzenia, natomiast nie mówiło się wówczas o oswajaniu lęku, emocjach w porodzie, że jest to psychiczne wydarzenie, a nie procedura medyczna. Już wtedy obiecałam sobie, że będę się tym zajmowała i przekazywała innym kobietom, że dzięki głębokiej relaksacji poród staje się pięknym i niepowtarzalnym doświadczeniem.
Jak zdobyta wiedza przełożyła się na prywatne postrzeganie porodu?
– Przygotowując się do swojego porodu w stanie głębokiej relaksacji opierałam się głównie na anglojęzycznych publikacjach. Dzięki tej wiedzy zaczęłam patrzeć na poród z zupełnie innej perspektywy. Dowiedziałam się wówczas, że podczas porodu nie trzeba leżeć, że podanie oksytocyny nie powinno być standardem podczas porodu, że przeżycie porodu i doświadczenie go w taki sposób, jak wyobraża sobie kobieta daje jej siłę na przyszłość.
Niewiele kobiet twierdzi, że poród jest pozytywnym przeżyciem. Dlaczego?
– Wynika to z lęku przed porodem, który jest zupełnie naturalny. Ale można nauczyć się go opanować. Dodatkowo strach ten będą potęgowały traumatyczne historie okołoporodowe innych kobiet, a należy pamiętać, że poród jest bardzo subiektywnym i indywidualnym doświadczeniem.
Jak ta głęboka relaksacja wpływa na nasz lęk? Jaki jest jej główny cel?
– Hipnoporód czy głęboka relaksacja to cały zestaw technik, przygotowujących kobietę do porodu. Można je podzielić na 3 kierunki, które mają za zadanie rozluźnić, kotwiczyć emocje, a także nauczyć wprowadzania w stan głębokiego relaksu. Opierają się one zarówno na afirmacjach, jak i wizualizacjach, czyli pracy nad umysłem i ciałem. Drugą kategorią będzie praca z obawami, przekonaniami czy lękami. Jak się okazuje, nasze przekonania bardzo często wynikają z przekonań naszych mam, babć czy cioć, a decyzje przez nas podejmowane nie do końca są świadome.
Trzeci kierunek to aktualna i merytoryczna wiedza medyczna. Jest ona niezwykle ważna, ponieważ dzięki niej kobiety dowiadują się m.in. jak ruch wpływa na przebieg porodu, na odczucia bólowe czy na samopoczucie dziecka. Wiedza na temat przebiegu fizjologicznego porodu, praca nad nastawieniem i eliminacją lęków pozwala zaakceptować kobiecie, że poród jest zupełnie naturalnym wydarzeniem w naszym życiu.
Niezwykle cenna okazuje się też wiedza dotycząca powodu wystąpienia bólu. W jakim celu towarzyszy on kobietom podczas porodu?
– Podczas porodu fizjologicznego ból bardzo pomaga kobiecie. Dlatego staram się uczyć kobiety, że jest on naszym sprzymierzeńcem, a nie wrogiem. Mamy trzy funkcje bólu w porodzie: informacyjną, motywacyjną i psychologiczną. Nie odczuwanie bólu podczas porodu byłoby po prostu niebezpieczne. Nie wiedziałybyśmy, kiedy powinnyśmy podjąć jakieś działania. Dziecko mogłoby się wówczas urodzić w niekontrolowany sposób.
Funkcja motywacyjna polega na tym, że sobie pomagamy. Jeżeli coś nas boli, rozcieramy, kładziemy okład, krzyczymy. Natomiast psychologiczna funkcja bólu ma za zadanie dać poczucie na przyszłość, że dam sobie radę już jako matka.
W jaki sposób ból pomaga kobiecie?
– Praca z neuronami, mózgiem jest taką samą pracą jak na siłowni. Powtarzanie ćwiczeń wchodzenia w stan głębokiego relaksu, ekspresowego rozluźniania ciała czy świadomego oddechu wymaga praktyki. My to robimy na co dzień, ale nie zdajemy sobie z tego sprawy. Dlatego podczas mojego kursu uczymy się jak wykorzystać te naturalne odruchy podczas porodu, aby nie blokować postępu porodu swoim lękiem.
Dzięki przygotowaniu kobiety do porodu wykorzystującego techniki głębokiej relaksacji możliwe jest wyłączenie odczuć bólowych. Wówczas kobiety relacjonują ból porodowy jako nacisk czy rozwieranie się tkanki, ale nie ból. Jednak reakcja kobiet na ból jest bardzo indywidualna.
Poza tym, głęboki relaks podczas porodu odpowiada za wydzielanie się odpowiednich hormonów porodowych. Jest to niezwykle ważne, ponieważ należy pamiętać, że proces porodowy jest kompletnie instynktownym wydarzeniem.
Jaki związek mają te hormony z akcją porodową?
– Hormony porodowe są wydzielane poprzez najstarsze struktury mózgu, niezależnie od naszego logicznego myślenia. W sytuacji, kiedy zaczynamy myśleć i analizować, może dojść do zatrzymania akcji porodowej. Wówczas kora nowa wycisza gadzi mózg, co oznacza, że jeżeli zaczynamy logicznie myśleć, gadzi mózg przestaje działać. A to właśnie gadzi mózg produkuje hormony, które w odpowiedniej ilości i odpowiednim czasie podczas porodu sterują akcją porodową. Będąc w stanie głębokiego relaksu, odnosząc wrażenie, że jesteśmy między jawą a snem poród postępuje tak jak powinien.
– Dodatkowo endorfiny, czyli hormony, które wydzielają się zawsze podczas dużego wysiłku mają funkcję znieczulającą. To właśnie dzięki nim, ciężarne radzą sobie z bólem porodowym, który dla człowieka nie będącego w porodzie byłby kompletnie nie do zniesienia.
Głównym Pani celem jest umożliwienie kobiecie rozegranie porodu świadomie, po swojemu z ogromnym poczuciem wiary we własne siły i sprawczości. Czy tego można się nauczyć?
– W swojej pracy skupiam się na przekazywaniu kobietom ćwiczeń dotyczących głębokiego relaksu, autohipnozy, wykorzystywania endorfin w celu odcięcia wrażeń bólowych, afirmacji, czy tzw. bańki bezpieczeństwa (ćwiczeń wizualizacyjnych, które polegają na umiejętności odcięcia się). Swoje wskazówki przekazuję kobietom za pomocą nagrań MP3. Niezwykle ważne jest powtarzanie tych ćwiczeń, po to by finalnie móc je wykonywać bez odtwarzania.
Jaką widzi Pani w tej kwestii rolę dla afirmacji?
– Podczas porodu afirmacje, czyli proste zdania wyrażające coś, co chcielibyśmy osiągnąć, mają o tyle ważne znaczenie, że jeżeli dajemy naszemu umysłowi jakąś pożywkę, w postaci hasła np. jestem bezpieczna lub moje dziecko wie jak się urodzić, nasz umysł zajmie się tym, zamiast produkować negatywny ciąg myślowy. Jesteśmy tak skonstruowani, że właśnie te negatywne ciągi myślowe są dużo łatwiejsze do uruchomienia.
A jaki jest cel wizualizacji?
– Wizualizacja jest kolejnym narzędziem, które polega na tym samym co w zawodowym sporcie. Jeżeli nie potrafimy sobie czegoś wyobrazić, ciężko jest nam to osiągnąć. Kobiecie, której trudno jest sobie wyobrazić dobry poród, ciężko będzie przełożyć to na rzeczywistość. Dlatego oprócz zalecanych ćwiczeń, które polegają na wyobrażeniu sobie procesu porodu, uczestniczki kursu dostają ode mnie nagrania MP3, na których mogą posłuchać o tym jak to zrobić i dlaczego jest to tak ważne. Bardzo ważnym ćwiczeniem jest również tworzenie wizji porodu, które pokazuje czy kobieta jest w ogóle gotowa na poród. Jest to bardzo często punkt weryfikujący, ile tak naprawdę jest jeszcze za mną lęku.
Bardzo ważne w Pani pracy jest wywołanie refleksji u ciężarnej. Czemu to ma służyć?
– Samo zadanie sobie pytania uruchamia pewien proces w nas. Już zastanawianie się jest procesem. Dlatego tak ważne jest, aby kobiety odpowiedziały sobie na pytania z czym im się kojarzy poród, co przeważnie słyszy o porodzie, w jakim kontekście mówi, kiedy rozmawia z kimś o porodzie, itd. Jest to kolejne narzędzie, które ma za zadanie doprowadzić do refleksji, co ja tak naprawdę myślę, a co jest przekonaniami innych osób. Wtedy chociażby pisanie planu porodu jest bardziej świadome.
Opiera się Pani w swojej pracy na wiedzy merytorycznej. W jakim zakresie jest ona ważna w kontekście samego porodu?
– Ta wiedza zdecydowanie zmienia ich perspektywę. Jeżeli kobiety dowiadują się, że poród może się rozkręcać, data porodu jest jedynie uśredniona, co może oznaczać odchodzący czop, czy ból, który przypomina ból towarzyszący menstruacji, potrafią zachować zimną krew podczas pierwszych symptomów zaczynającej się akcji porodowej. Dowiadują się również jak ważne jest podtrzymanie poziomu endorfin, poprzez sprawianie sobie przyjemności w jakiejkolwiek formie. Kobiety w głębokiej relaksacji potrafią świadomie postępować, jednak stan ten nie zawsze oznacza wyciszenie. Kobiety odczuwają lęk, ale dzięki autohipnozie jest on znormalizowany. Potrafią go zaakceptować i opanować. Jest to forma konstruktywnego wykorzystania negatywnych emocji.
A gdzie w tym wszystkim jest sen?
– Sen jest niezwykle ważnym czynnikiem w naszym życiu. Jest to jedna z podstaw jakości życia. Nie ma odpoczynku czy regeneracji ciała i umysłu bez snu. Ciąża jest szczególnie wrażliwym okresem, ponieważ towarzyszą jej czynniki, które wpływają na jakość snu, takie jak np. zgaga, ciężkość brzucha czy dyskomfort podczas leżenia. Dlatego uczestniczkom mojego kursu polecam nagrania relaksacyjne, których głównym celem jest wyciszenie się i zrelaksowanie. Pamiętajmy, że nasze ciało potrzebuje odpoczynku, a chodząc cały czas napiętym, na płytkim oddechu nie mamy szansy się zregenerować.
Jaki związek z odpoczynkiem ma oddech?
– Większość z nas nie oddycha prawidłowo, co również przekłada się na jakość życia. Nie oddychamy ani świadomie, ani głęboko. Dlatego kolejnym narzędziem przygotowującym kobietę do porodu jest nauka prawidłowego oddechu, który jest niezwykle ważny podczas wprowadzania w stan głębokiego relaksu. Moim zdaniem wprowadza się kobiety w bardzo duży błąd, próbując uczyć ich oddechu „na poród”, bez zwrócenia uwagi na oddech codzienny. To powoduje, że kobiety podczas porodu bardzo często zapominają o zalecanej technice, a to rodzi w nich dodatkowy stres.
Trzeba nauczyć się oddychać na co dzień, aby umieć oddychać podczas porodu. Przede wszystkim powinniśmy uwolnić oddech i brzuch. Jest to szczególnie ważne, ponieważ ściągnięta przepona podczas oddechu powoduje, że cała praca oddechu skierowana jest w ramiona i szyję, co rodzi napięcia. Dlatego najlepiej jest rozpocząć pracę nad świadomym oddechem podczas nawykowych czynności, takich jak chociażby mycie zębów czy picie kawy. Cokolwiek robimy w ciągu dnia, postarajmy się dołączyć ten nowy nawyk świadomego oddechu, który wymaga pracy.
Głęboka relaksacja to większa szansa na poród naturalny po cesarskim cięciu. Dlaczego?
– Dzięki nabytej wiedzy i poszerzeniu świadomości kobiety są w stanie przeanalizować przyczynę cięcia cesarskiego, co wydarzyło się podczas pierwszego porodu, a także co mogłyby zmienić na przyszłość, aby zwiększyć swoje szanse na fizjologiczny poród. Natomiast co ważne, hipnoporód nastawiony jest nie tylko na poród naturalny. Jest on też doskonałym narzędziem dla kobiet, które ze wskazań medycznych będą rodzić poprzez cięcie cesarskie.
A jak głęboka relaksacja wpływa na dziecko?
– To jak my oddychamy czy myślimy na co dzień wpływa na przebieg ciąży, rozwój dziecka, na jego układ nerwowy, odpornościowy. Regularnie relaksując się dostarczamy dziecku więcej tlenu, nie narażamy na działanie kortyzolu, czyli hormonu stresu. Badania pokazują, że kobiety, które regularnie stosują relaksację w ciąży mają też mniejsze prawdopodobieństwo wystąpienia depresji poporodowej.
Jakie czynniki wpływają na przygotowanie kobiety do porodu, tak by zminimalizować ten strach?
– Ogromny wpływ na to, jak myślimy na dany temat ma nasze środowisko. Jeżeli kobieta nie ma wsparcia, to bardzo często nie ma tej siły, żeby się świadomie przygotowywać do porodu. Niezwykle ważne jest to co myśli na temat porodu nasze otoczenie. Niekiedy kobieta będzie miała siłę i będzie szukała nowych rozwiązań, a niekiedy niestety pójdzie za tłumem.
Ile czasu zazwyczaj zajmuje nauka głębokiej relaksacji?
– Mój kurs standardowo trwa 30 dni. Natomiast widzę, że ten czas przyswojenia i przestawienia swojego myślenia jest niezwykle indywidualny. Zależy to m.in. od tego, jak kobieta czuje się podczas rozpoczęcia kursu, jakie ma przekonania na swój temat oraz porodu, czy wcześniej medytowała, czy ćwiczyła mindfulness lub jogę.
Hipnoporód i głęboka relaksacja nie jest jeszcze standardem, natomiast zajmuję się tym od 7 lat i widzę zdecydowany postęp jeżeli chodzi o świadomość kobiet w tym zakresie. Jak pokazały badania, satysfakcja kobiety z porodu wcale nie wynika z eliminacji bólu, a z subiektywnego poczucia kontroli nad porodem.
Zrelaksowana kobieta to…?
– Zrelaksowana kobieta w ciąży to ta, która dba o siebie, o swój dobrostan ogólny, zarówno psychiczny, jak i fizyczny. To ta, która pozwala sobie na odpoczynek, potrafi głęboko i świadomie oddychać, spędza czas na świeżym powietrzu i cieszy się naturą. Jeżeli tylko nie ma przeciwwskazań, kobiety w ciąży powinny być aktywne fizycznie, ponieważ ruch także wpływa na to, jak myślimy.
Rozmawiała: Natalia Janus
PRZECZYTAJ POPRZEDNI TEKST Z CYKLU #PORADNIKPOŁOŻNEJ:
