„Niestety nie jest znany szczegółowy mechanizm powstawania naczyniaków wczesnodziecięcych. Z pewnością są to guzy, których wzrost jest związany z proliferacją komórek śródbłonka” – wyjaśnił w rozmowie z Evereth News Kierownik Ośrodka Leczenia Zmian Naczyniowych Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala Dziecięcego w Olsztynie dr n. med. Tomasz Janowicz.
Jak zwrócił uwagę dr Janowicz, naczyniaki najprawdopodobniej powstają w wyniku pobudzenia pierwotnych komórek macierzystych, które różnicują się w tym kierunku, ale ani one same, ani specyficzne czynniki wyzwalające ten proces nie zostały do tej pory w pełni wyodrębnione. Wiąże się go z niedotlenieniem, wcześniactwem, głównie z niską masą urodzeniową.
– Na wzrost guza, a szczególnie jego podścieliska, wpływają też komórki pomocnicze jak: komórki tuczne i pericyty. Wcześniej podnoszone teorie, czyli pochodzenie z komórek łożyska oraz zaburzenia proliferacji w obrębie naczyń włośniczkowych, nie znalazły potwierdzenia, choć są podobieństwa w komórkach tych tkanek.
W pracy „Naczyniaki u dzieci — problem interdyscyplinarny” autorzy podkreślają również to, iż naczyniaki niemowląt (IHs) zazwyczaj pojawiają się na skórze w pierwszych dniach po porodzie. Następnie przez 5-6 mies. dochodzi do ich dynamicznego wzrostu. Po czym następuje proces inwolucji, regresji, który trwa od kilku do kilkunastu lat.
Olbrzymia większość naczyniaków nie wymaga leczenia
Naczyniaki występują u 5–10% populacji rasy białej. Z uwagi na rozmiar, położenie bądź występowanie powikłań stanowią one zagrożenie dla zdrowia lub życia jedynie u ok. 10 proc. przypadków. Najczęściej zmiany te występują pojedynczo. Jednak należy pamiętać, że naczyniakom mnogim mogą towarzyszyć naczyniaki narządów wewnętrznych, najczęściej wątroby, mózgu i płuc.
Jak podkreślili autorzy pracy, leczenie naczyniaków „powinno być ustalone indywidualnie przy współpracy pediatry, chirurga, dermatologa, okulisty i laryngologa”. Niekiedy zmiany te zlokalizowane są w newralgicznych miejscach na ciele. Wówczas sytuacja ta prowadzi do wystąpienia poważnych powikłań, takich jak m.in. zaburzenia słuchu, wzroku, jedzenia, wystąpienie wad zgryzu i wymowy, jak również zwężenie dróg oddechowych, ryzyko ostrej niewydolności oddechowej, a nawet zagrożenie życia. dlatego tak ważna jest ta współpraca specjalistów różnych dziedzin medycyny.
Czym różnią się naczyniaki od malformacji naczyniowych?
Specjalista przypomniał, że naczyniaki są łagodnymi guzami, natomiast malformacje naczyniowe są wadami wrodzonymi naczyń, w zależności od typu naczyń: żylnych, kapilarnych, tętniczych lub limfatycznych.
– Często są to zmiany mieszane, czasem są częścią szerszych zespołów wad. Poza wyglądem nie mają ze sobą wiele wspólnego, ale przez to są mylone. Malformacje są znacznie bardziej rozległym, różnorodnym i złożonym zagadnieniem – dodał dr Janowicz.
Autorzy pracy „Naczyniaki u dzieci — problem interdyscyplinarny” zwrócili również uwagę, na charakterystyczne fazy rozwoju naczyniaka, takie jak inicjacja, wzrost i inwolucja, które odróżniają go od malformacji naczyniowej, która powiększa się proporcjonalnie do wzrostu pacjenta.
Na czym aktualnie opiera się leczenie naczyniaków?
Aktualne leczenie jest oparte na podawaniu Propranololu, którego zastosowanie około 12 lat temu okazało się być przełomem. Jak wyjaśnił Kierownik Ośrodka Leczenia Zmian Naczyniowych Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala Dziecięcego w Olsztynie, znacznie przyspiesza on i zmienia na korzystniejszy przebieg zaniku naczyniaka, z pozostałością mniejszych zmian resztkowych. Jest to metoda referencyjna.
– Dodatkowo, od niedawna, stosowane są leki z tej samej grupy, ale miejscowo, co bywa optymalnym rozwiązaniem np. w przypadku małych zmian. W uzupełnieniu stosowana jest laseroterapia i rzadziej niż w przeszłości metody chirurgiczne, indywidualnie dopasowane do chorego. Rzadko już podaję się sterydy, wcześniej stosowane głównie w poważnych przypadkach.
Jakie są wskazania do usunięcia naczyniaków, a kiedy lepiej jest jednak pozostawić go do samoistnego wchłonięcia?
Specjalista podkreślił, że nie wszystkie naczyniaki trzeba leczyć. „Oczywiście znamy naturalny przebieg tego schorzenia. Ich wzrost trwa mniej więcej przez pierwszy rok życia, następnie dochodzi do fazy szybkiego zaniku do około 5 roku życia, która przechodzi w powolny zanik i formowanie zmiany resztkowej przez kolejne kilka lat. Nie u wszystkich dzieci, wszystkie fazy są tak samo wyrażone i intensywne” – dodał.
Jak dodali autorzy pracy naukowej, w procesie inwolucji, czyli ostatniego etapu zanikania naczyniaka, który może trwać od kilku do kilkunastu lat, dochodzi do charakterystycznych zmian w wyglądzie, takich jak zmiana koloru, zmniejszenie objętości, zmiana konsystencji na bardziej miękką i pojawienie się jasnych, stopniowo zlewających się plamek na powierzchni. Naczyniaki nieleczone zanikają od centrum zmiany na obwód.
Źródło: Sznurkowska K., Wyrzykowski D., Kamińska B., Naczyniaki u dzieci — problem interdyscyplinarny, Forum Medycyny Rodzinnej 2011, tom 5, nr 6, 460–467
Przeczytaj także: Lista wszystkich objawów COVID-19 – sprawdź, czy je masz
