Na 300 tys. urodzeń aż 1 tys. dzieci rodzi się z zespołem FAS. Państwo powinno podjąć działania na rzecz abstynencji ciężarnych – apeluje RPO. Rzecznik proponuje wdrożenie specjalnej procedury szybkiej ścieżki odwykowej dla uzależnionych od alkoholu kobiet w ciąży.
Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich polskie państwo jest bezradne wobec zagrożenia, jakie niesie spożywanie alkoholu przez ciężarne kobiety. Dlatego w tej sprawie Rzecznik skierował pismo do minister rodziny i polityki społecznej Marleny Maląg oraz ministra zdrowia Adama Niedzielskiego.
Rozproszone działania interwencyjne, profilaktyczne i edukacyjne
RPO odwołuje się do ustaw w Konstytucji, które nakazują, by matka przed i po urodzeniu dziecka otrzymała szczególną pomoc władz publicznych. Władze powinny zapewnić opiekę zdrowotną zarówno dzieciom, jak i kobietom ciężarnym. Z kolei Konwencja o prawach dziecka gwarantuje, że państwo odpowiednio zabezpieczy prawa dziecka do życia i ochrony zdrowia. Zdaniem RPO te gwarancje w stosunku do dzieci i ciężarnych nie są w pełni realizowane.
– Rozproszone działania interwencyjne, profilaktyczne i edukacyjne w obszarze ochrony zdrowia nie przynoszą oczekiwanego rezultatu w postaci zachowania pełnej abstynencji przez ciężarne. Próżno też doszukiwać się regulacji prawnych w obszarze systemu wsparcia rodzin, które zwracałyby uwagę na problem uzależnienia kobiet w ciąży w kontekście dostępu do świadczeń pomocowych, m.in. świadczeń rodzinnych, świadczenia wychowawczego, programu „Za życiem” – wskazuje Stanisław Trociuk, zastępca RPO w pismach skierowanych do resortu rodziny i polityki społecznej oraz resortu zdrowia.
Konieczne jest podjęcie międzyresortowej debaty
Rzecznik podkreśla, że ciąża jest stanem występującym określonym w czasie i w porównaniu do tradycyjnego trybu leczenia odwykowego, relatywnie krótkim. Wśród ciężarnych dotkniętym uzależnieniem powinna być więc możliwość szybkiego wdrożenia specjalnej procedury ścieżki odwykowej w przystosowanych miejscach, które spełniają kryteria opieki nad kobietą w ciąży w połączeniu z terapią uzależnienia w trybie stacjonarnym. Zdaniem Rzecznika Ministerstwo Rodziny i Polityki oraz Ministerstwo Zdrowia powinny wspólnie opracować i wdrożyć rozwiązania systemowe profilaktyki leczenia uzależnienia od alkoholu u kobiet w ciąży. Powinny również zapewnić dedykowaną pomoc rodzinie, w której wychowuje się dziecko z FASD.
– Dziecko z zespołem poalkoholowym to dziecko krzywdzone, któremu pomoc, poprzez działania dedykowane jego mamie nie przyszły na czas. Konieczne więc, w ocenie Rzecznika, jest podjęcie szerszej międzyresortowej debaty w celu wypracowania kompleksowych rozwiązań na rzecz realizacji fundamentalnych praw dziecka do życia i ochrony zdrowia – wskazuje Stanisław Trociuk w piśmie skierowanym do Marleny Maląg i Adama Niedzielskiego.
Czym jest zespół FASD?
Spektrum Płodowych Zaburzeń Alkoholowych (FASD) to niegenetyczny zespół chorób, które wystąpiły u dzieci na skutek spożywania alkoholu przez matkę w trakcie ciąży. Obecnie nie ma lekarstwa na FASD, a dzieci nie wyrastają z tego schorzenia.
Źródło: H. Pawłowska, Sfery zaburzonego rozwoju u dzieci z FASD, Biologiczne uwarunkowania rozwoju i zaburzeń mowy, Nowa Logopedia, Tom 2, str. 126
Zespół FASD może przybierać wiele postaci, a wystąpienie zaburzeń związane jest z różnymi czynnikami, jak częstość spożywania alkoholu podczas ciąży, ilość spożywanego alkoholu czy faza ciąży, w której spożywana jest największa ilość alkoholu. Dzieci z FASD doznawać mogą wielu zaburzeń związanych z fizykalnością, a także ze zdrowiem psychicznym i neurologicznym. W praktyce klinicznej obserwuje się m.in. opóźnienia wzrostu, niską wagę, wzrost, małą głowę, zniekształcenia twarzy, a także krótką szyję, problemy ze słuchem i krótkowzroczność. Dzieci mogą cierpieć również na nieprawidłowości neurologiczne – Poalkoholowe Zaburzenia Neurorozwojowe (ARND) – które cechują m.in. zaburzeniami w uczeniu się, zaburzonym rozwojem mowy, współwystępowaniem zaburzeń psychiatrycznych, napadami drgawek, uszkodzeniami struktury mózgu.
Źródła:
RPO
H. Pawłowska, Sfery zaburzonego rozwoju u dzieci z FASD, Biologiczne uwarunkowania rozwoju i zaburzeń mowy, Nowa Logopedia, Tom 2, str. 124-127
Przeczytaj także: Wszechstronna opieka nad raną – nowe rozwiązania
