Zakażenia szpitalne są najczęstszą przyczyną przedłużonej hospitalizacji pacjentów i generują wysokie koszty dla systemu opieki zdrowotnej. Tymczasem wskaźnik przestrzegania procedury higienicznej dezynfekcji rąk wśród pracowników ochrony zdrowia wynosi zaledwie 40 proc. O tym, co można zrobić, by zwiększyć zaangażowanie personelu w tej kwestii dyskutowali konsultanci w dziedzinie epidemiologii oraz przedstawiciele szpitali podczas inauguracji „Akcji Czyste Ręce”.
16 marca 2022 r. w Warszawie odbyło się spotkanie eksperckie z okazji inauguracji „Akcji Czyste Ręce”, w którym udział wzięli konsultanci w dziedzinie epidemiologii oraz przedstawiciele i dyrektorzy szpitali. Gościem specjalnym była prof. dr hab. n. med. Katarzyna Dzierżanowska-Fangrat, konsultant krajowy w dziedzinie mikrobiologii lekarskiej.
Zaproszeni specjaliści dyskutowali na temat wyzwań dotyczących higieny rąk w polskim systemie ochrony zdrowia. Zastanawiali się, w jaki sposób poprawić wskaźnik przestrzegania procedury dezynfekcji rąk wśród pracowników, co uniemożliwia personelowi medycznemu stosowanie się do procedur oraz jak skłonić pracowników ochrony zdrowia do przestrzegania zasad higieny rąk.
Personelowi medycznemu brakuje motywacji i odpowiednich środków do dezynfekcji rąk
Prof. Katarzyna Dzierżanowska-Fangrat podkreślała, że prawidłowa higiena rąk jest podstawowym elementem zapobiegania zakażeniom szpitalnym. Tymczasem nawet największe i wysokospecjalistyczne ośrodki medyczne nie zawsze przestrzegają tych procedur. Ekspertka zwróciła uwagę, że z jednej strony wiedza personelu medycznego na temat zapobiegania zakażeniom jest wysoka, jednak problem pojawia się w momencie przełożenia tej wiedzy na praktykę. Jak zaznaczyła – edukacja i szkolenia są potrzebne, ale należy nieco urozmaicić ten przekaz, tak by motywacja personelu szpitala odnośnie stosowania prawidłowych zasad higieny rąk była większa, co pozwoli zapewnić bezpieczeństwo pacjentom.
Podczas spotkania eksperckiego specjaliści podkreślili, że przeszkodą w stosowaniu prawidłowej higieny rąk w placówkach szpitalnych bardzo często jest brak profesjonalnych środków do dezynfekcji. Szczególnie preparaty, które szpitale uzyskały bezpłatnie w obliczu pandemii, zdaniem ekspertów, pozostawiają wiele do życzenia. Nie są one do końca skuteczne i bezpieczne dla personelu medycznego – mogą prowadzić do podrażnień skóry i dotkliwych zmiany w obrębie dłoni. Sprawia to, że pracownicy placówek ochrony zdrowia w ten sposób zniechęcają się do dezynfekcji rąk. Skutki uboczne tych preparatów mogą także powodować absencję personelu. Niejednokrotnie również preparaty zamawiane bezpośrednio przez szpitale są niskiej jakości. W sekcjach zamówień publicznych placówek ochrony zdrowia często największą rolę odgrywa cena preparatu, a nie jego skuteczność i bezpieczeństwo. Ponadto w jednostkach tych brakuje głosu osób, które na co dzień korzystają ze środków dezynfekcyjnych, m.in. pielęgniarek.
Kolejnym poruszonym przez ekspertów problemem prawidłowej dezynfekcji rąk były braki kadrowe personelu medycznego w publicznej ochronie zdrowia, zwłaszcza pielęgniarskiego. Mała liczba osób podejmujących się tego zawodu i coraz więcej pracowników odchodzących na emeryturę sprawia, że w publicznym systemie ochrony zdrowia pielęgniarki są bardzo obciążone pracą i opiekują się dużą liczbą pacjentów jednocześnie. Brakuje więc czasu na to, by często dezynfekować dłonie, a także przeprowadzać tę procedurę prawidłowo.
Eksperci wyróżnili również kilka innych problemów w zakresie prawidłowej dezynfekcji rąk, jakie obserwują w swoich praktykach, m.in. noszenie biżuterii, zegarków, pomalowanych lub hybrydowych paznokci przez personel medyczny, brak przykładu/autorytetu od przełożonych, nieumiejętność znoszenia krytyki i zwrócenia uwagi, a także wypalenie zawodowe.
To pacjenci mogą egzekwować od personelu przestrzeganie procedur
Eksperci wskazali, że szkolenia wśród personelu medycznego zazwyczaj przynoszą dobre efekty, a motywacja pracowników do przestrzegania zasad prawidłowej higieny rąk jest po nich znacznie wyższa. Często zdarza się niestety, że po czasie zaangażowanie to spada. Zdaniem specjalistów poprawę przynosi również wdrożenie pielęgniarki epidemiologicznej na dany oddział, która prowadzi nadzór nad stosowaniem właściwej dezynfekcji przez personel medyczny. Specjaliści zastanawiali się również nad poprawą funkcjonowania zespołów kontrolnych ds. zakażeń. W tym aspekcie, jak podkreślono, dużą rolę mogłyby odegrać nowe technologie oraz sprawny system nagradzania personelu, który przestrzega procedur.
Według ekspertów wciąż ważna jest jednak ciągła edukacja, zwłaszcza wśród absolwentów, którzy rozpoczynają pracę w szpitalu. Edukacja na temat prawidłowej higieny rąk powinna jednak dotyczyć wszystkich pracowników podmiotów leczniczych, zarówno personelu sprzątającego, jak i pielęgniarek oraz lekarzy. Ponadto pojawił się również głos, by edukację tę prężniej wdrożyć wśród społeczeństwa. Dzięki temu sami pacjenci mogliby prowadzić pewnego rodzaju nadzór nad personelem i egzekwować wykonywanie procedur. Wyedukowany pacjent mógłby zwracać uwagę pracownikom, gdy ci nie stosują się do standardów dezynfekcji. Eksperci podczas dyskusji zwrócili uwagę, że taka rola pacjenta z pewnością prowokowałaby do zmiany zachowań wśród pracowników ochrony zdrowia.
„Akcja Czyste Ręce” to platforma wiedzy o prawidłowej dezynfekcji rąk
Higiena rąk jest jedną z najłatwiejszych i najskuteczniejszych metod zapobiegania transmisji zakażeń – wpływa na zmniejszenie rozprzestrzeniania się patogenów (w tym wirusa SARS-CoV-2), a także obniżenie odsetka zakażeń w placówkach medycznych. Ponadto zapewnia systemowi finansowe oszczędności, m.in. ze względu na skrócony czas hospitalizacji pacjentów.
„Akcja Czyste Ręce”, której patronem jest czasopismo naukowe „Forum Zakażeń”, została zainaugurowana przez firmę Ecolab, która dostarcza placówkom ochrony zdrowia produkty pomagające zapobiegać zakażeniom, poprawiające czystość oraz wydajność operacyjną. W ramach przedsięwzięcia uruchomiono stronę akcjaczysterece.pl, która oferuje pracownikom ochrony zdrowia dostęp do wielu materiałów na temat prawidłowej higieny i dezynfekcji rąk. Na portalu dostępne są m.in. szkolenia dla personelu (online i stacjonarne), materiały promocyjne i edukacyjne zachęcające do higieny rąk, aktualne badania i publikacje, a także filmy instruktażowe. Na platformie udostępniono także narzędzie pomagające obliczyć zużycie środków do dezynfekcji rąk.
By wziąć udział w „Akcji Czyste Ręce” i skorzystać z dostępnych na stronie funkcjonalności, należy zarejestrować się w systemie i wysłać zgłoszenie.
Problematyka dotycząca szeroko rozumianych zakażeń zostanie rozwinięta podczas konferencji II Forum Zakażeń, która odbędzie się w dniach 12-14 maja 2022 r. w Jachrance. Serdecznie zapraszamy do rejestracji!
