Od pierwszych stymulator\u00f3w – du\u017cych uk\u0142ad\u00f3w z elektrodami w kszta\u0142cie guzik\u00f3w naszywanych na serce, nieprzerwanie wysy\u0142aj\u0105cych impulsy elektryczne, do nowoczesnych niewielkich uk\u0142ad\u00f3w dostosowuj\u0105cych stymulacj\u0119 do bie\u017c\u0105cych potrzeb pacjenta, w tym innowacyjnych uk\u0142ad\u00f3w podsk\u00f3rnych i bezelektrodowych \u2013 na przestrzeni kilkudziesi\u0119ciu lat elektroterapia w Polsce rozwin\u0119\u0142a si\u0119 dynamicznie.<\/strong><\/p> 60lat temu w Gda\u0144sku wszczepiono pierwszy w Polsce stymulator serca<\/strong>. \u00a0Wsp\u00f3\u0142czesne uk\u0142ady wszczepialne implantowane pacjentom z r\u00f3\u017cnymi rodzajami arytmii pozwalaj\u0105 zaoferowa\u0107 chorym opcj\u0119 terapii niedost\u0119pn\u0105 jeszcze kilkana\u015bcie-kilkadziesi\u0105t lat temu.<\/p>\n Jak podkre\u015blaj\u0105 specjali\u015bci Sekcji Rytmu Serca Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, obecne mo\u017cliwo\u015bci elektroterapii kardiologicznej s\u0105 imponuj\u0105ce<\/strong>. Tym bardziej, \u017ce dla wielu pacjent\u00f3w z r\u00f3\u017cnymi zaburzeniami rytmu serca jeszcze zaledwie kilkana\u015bcie-kilkadziesi\u0105t lat temu medycyna nie oferowa\u0142a skutecznej terapii.<\/p>\n \u2013 Wielu m\u0142odszych lekarzy nie zawsze zdaje sobie spraw\u0119, jak ma\u0142o skuteczne by\u0142o przed er\u0105 elektrostymulacji leczenie chorych, zw\u0142aszcza z zaburzeniami przewodzenia przedsionkowo-komorowego. Wystarczy wspomnie\u0107, \u017ce 50 proc. chorych z blokiem ca\u0142kowitym i epizodami asystolii (zespo\u0142ami MAS) umiera\u0142o \u015brednio ju\u017c po dw\u00f3ch latach od rozpoznania<\/strong>. Pierwszy cz\u0142owiek z blokiem ca\u0142kowitym, kt\u00f3remu wszczepiono stymulator serca w 1958 roku, \u017cy\u0142 43(!) lata d\u0142u\u017cej dzi\u0119ki elektrostymulacji, pomimo 27(!) wymian rozrusznika. Ten pacjent nazywa\u0142 si\u0119 Arne Larnsson, by\u0142 Szwedem. Do\u015bwiadczy\u0142 na swoim organizmie wszystkich etap\u00f3w rozwoju stymulator\u00f3w serca, od ko\u0144ca lat 50. XX wieku do pocz\u0105tku bie\u017c\u0105cego stulecia. Pan A. Larnsson zmar\u0142 w 2001 roku w wieku 86 lat \u2013 m\u00f3wi prof. Gra\u017cyna \u015awi\u0105tecka, wieloletnia Kierownik II Kliniki Chor\u00f3b Serca Akademii Medycznej w Gda\u0144sku (obecnie Klinika Kardiologii i Elektroterapii Serca Gda\u0144skiego Uniwersytetu Medycznego) i by\u0142a przewodnicz\u0105ca Sekcji Rytmu Serca Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego.<\/p>\n Historia polskiej elektrostymulacji rozpocz\u0119\u0142a si\u0119 w Tr\u00f3jmie\u015bcie<\/strong>. Wskazanie do implantacji stymulatora serca u 64-letniego Bronis\u0142awa Jedli\u0144skiego z ca\u0142kowitym blokiem przedsionkowo-komorowym i napadami MAS ustali\u0142 kierownik II Kliniki Chor\u00f3b Wewn\u0119trznych Akademii Medycznej w Gda\u0144sku prof. Jakub Penson.<\/p>\n \u2013 C\u00f3rka pacjenta, pracownica Polskich Linii Oceanicznych, zdoby\u0142a rozrusznik serca (w czasach PRL wszystko trzeba by\u0142o jako\u015b \u201eza\u0142atwia\u0107\u201d, zdobywa\u0107). Stymulator serca Elema 137 – jeszcze du\u017cych rozmiar\u00f3w, nieprzerwanie (\u201ena sztywno\u201d) wysy\u0142aj\u0105cy impulsy elektryczne, wraz z elektrodami w kszta\u0142cie du\u017cych guzik\u00f3w naszywanych na serce implantowa\u0142 prof. Zdzis\u0142aw Kieturakis, kierownik III Kliniki Chirurgii w asy\u015bcie p\u00f3\u017aniejszego prof. Zdzis\u0142awa Wajdy i Jerzego Di\u0142aja. Nad prac\u0105 serca pacjenta czuwa\u0142 dr Wojciech Koz\u0142owski z III Kliniki Chor\u00f3b Wewn\u0119trznych, pionier elektrostymulacji w Gda\u0144sku. Ten historyczny zabieg mia\u0142 miejsce 12 wrze\u015bnia 1963 roku w Szpitalu Klinicznym nr 3 Akademii Medycznej w Gda\u0144sku. W 2023 roku mija 60 lat od tego wiekopomnego wydarzenia \u2013 m\u00f3wi prof. Gra\u017cyna \u015awi\u0105tecka.<\/p>\n W drugiej po\u0142owie lat 60. XX wieku dokonano pierwszych implantacji stymulator\u00f3w serca<\/strong> w kolejnych o\u015brodkach akademickich w Polsce<\/strong>. Ze wzgl\u0119du na specyfik\u0119 pierwszych uk\u0142ad\u00f3w stymuluj\u0105cych i konieczno\u015b\u0107 naszywania elektrod na serce zabiegi by\u0142y wykonywane przez chirurg\u00f3w ze wskaza\u0144 ustalanych przez kardiolog\u00f3w.<\/p>\n W latach 1963\u20131966 wszczepiano rozruszniki o \u201esztywnym\u201d, nieprzerwanym rytmie (nie reaguj\u0105ce na ewentualnie pojawiaj\u0105cy si\u0119 rytm w\u0142asny pacjenta) i elektrody nasierdziowe pochodz\u0105ce ze szwedzkiej firmy Elema-Schoenander. Od 1967 roku stosowano jednobiegunow\u0105 elektrod\u0119 czynnie, drug\u0105 elektrod\u0119 stanowi\u0142a w tym uk\u0142adzie obudowa samego stymulatora.<\/p>\n W pocz\u0105tkowym okresie rozwoju elektrostymulacji w Polsce wszczepiano, podobnie jak w innych krajach, stymulatory dzia\u0142aj\u0105ce od roku do trzech lat. Uk\u0142ady te by\u0142y wyposa\u017cone w baterie cynkowo-rt\u0119ciowe. Kolejne lata przynios\u0142y dalszy post\u0119p w zakresie elektroniki, pozwalaj\u0105cy na konstrukcj\u0119 stymulator\u00f3w z zastosowaniem baterii litowych i tym samym wyd\u0142u\u017cenie \u017cywotno\u015bci rozrusznik\u00f3w do ponad 10 lat<\/strong>.<\/p>\n \u2013 Nast\u0119pnym etapem rozwoju elektroterapii by\u0142o skonstruowanie stymulator\u00f3w wysy\u0142aj\u0105cych impulsy elektryczne \u201ena \u017c\u0105danie\u201d (on-demand<\/em>), z programowan\u0105 cz\u0119sto\u015bci\u0105 tych impuls\u00f3w i regulowan\u0105 amplitud\u0105 (napi\u0119ciem impulsu). Programowa\u0107 mo\u017cna by\u0142o tak\u017ce czu\u0142o\u015b\u0107 stymulatora, pozwalaj\u0105c\u0105 na rozpoznawanie rytmu w\u0142asnego pacjenta. W kolejnych latach w uk\u0142adach dwujamowych programowalne by\u0142o op\u00f3\u017anienie przedsionkowo-komorowe oraz funkcja rate responsive <\/em>(adoptowana do wysi\u0142ku cz\u0119sto\u015b\u0107 stymulacji). Pojawi\u0142y si\u0119 r\u00f3wnie\u017c funkcje diagnostyczne, z pami\u0119ci\u0105 holterowsk\u0105 rejestrowanych zaburze\u0144 arytmicznych. Post\u0119p techniczny pozwalaj\u0105cy na rozw\u00f3j elektrostymulacji dotyczy\u0142 tak\u017ce ewolucji elektrod. Pocz\u0105tkowe \u201e\u0142aty\u201d, \u201eguziki\u201d naszywane na serca zast\u0105piono elektrodami przez\u017cylnymi z ko\u0144c\u00f3wkami zaczepowymi, porowatymi (platyna, w\u0119giel aktywny, steroidy), pozwalaj\u0105cymi na zmniejszenie poboru energii z baterii i obni\u017cenie odczynowo\u015bci tkanek. Wprowadzenie elektrod przez\u017cylnych umo\u017cliwi\u0142o kardiologom ca\u0142kowite przej\u0119cie implantacji stymulator\u00f3w od chirurg\u00f3w. Dokona\u0142o si\u0119 to ostatecznie oko\u0142o po\u0142owy lat 80. XX wieku. Ulepszane urz\u0105dzenia stymuluj\u0105ce dociera\u0142y do Polski w latach 70. i nawet 80.<\/strong>, z pewnym op\u00f3\u017anieniem, by pod koniec ostatniej dekady ubieg\u0142ego wieku i na pocz\u0105tku bie\u017c\u0105cego stulecia dor\u00f3wna\u0107 \u015bwiatowym trendom elektrostymulacji \u2013 m\u00f3wi prof. Gra\u017cyna \u015awi\u0105tecka.<\/p>\n Na pocz\u0105tku lat 70. rozszerzono wskazania do implantacji stymulator\u00f3w, wszczepiaj\u0105c je u pacjent\u00f3w z chorob\u0105 w\u0119z\u0142a zatokowego. Dalszy post\u0119p w zakresie elektroterapii u pacjent\u00f3w z chorob\u0105 w\u0119z\u0142a zatokowego wi\u0105za\u0142 si\u0119 z wprowadzeniem w po\u0142owie lat 80. XX wieku stymulacji przedsionkowej, tak zwanej fizjologicznej. Na po\u0142ow\u0119 lat 80. przypada wprowadzenie stymulacji dwujamowej. W ostatniej dekadzie ubieg\u0142ego wieku wprowadzono stymulacj\u0119 u pacjent\u00f3w z kardiomiopati\u0105 przerostow\u0105.<\/p>\n \u2013 Na prze\u0142omie XX i XXI wieku nie bez opor\u00f3w, z powodu jeszcze nieprecyzyjnie ustalonych wskaza\u0144, wprowadzano resynchronizuj\u0105c\u0105 stymulacj\u0119 kom\u00f3r u chorych z zaawansowan\u0105 niewydolno\u015bci\u0105 serca i zaburzeniami przewodzenia \u015br\u00f3d- i mi\u0119dzykomorowego. Na lata 70. ubieg\u0142ego wieku w kardiologii \u015bwiatowej przypada konstrukcja kardiowertera-defibrylatora (ICD, implantable cardioverter-defibrillator). W 1980 roku pochodz\u0105cy z Polski Mieczys\u0142aw (Michel) Mirowski doprowadzi\u0142 do wszczepienia pierwszego defibrylatora u cz\u0142owieka. W Polsce pierwszy defibrylator implantowano w Katowicach w 1986 roku, natomiast pierwszy ICD z elektrodami przez\u017cylnymi wszczepiono w Gda\u0144sku w 1995 roku. Od po\u0142owy lat 90. powstawa\u0142y kolejne o\u015brodki implantacji ICD. Obecnie urz\u0105dzenia te, podobnie jak stymulatory serca, wszczepia si\u0119 na oddzia\u0142ach kardiologicznych niemal wszystkich szpitali wi\u0119kszych miast w Polsce<\/strong> \u2013 zaznacza prof. Gra\u017cyna \u015awi\u0105tecka.<\/p>\n Ostatnie lata to sta\u0142y rozw\u00f3j metod elektroterapii.<\/p>\n \u2013 Poniewa\u017c piet\u0105 achillesow\u0105 uk\u0142ad\u00f3w stymuluj\u0105cych i defibrylator\u00f3w pozostaj\u0105 przez\u017cylne elektrody, nast\u0105pi\u0142 naturalny rozw\u00f3j metod alternatywnych. Do powszechnego u\u017cycia w Polsce w 2014 roku wesz\u0142y podsk\u00f3rne kardiowertery-defibrylatory<\/strong>. Nie wymagaj\u0105 one zajmowania uk\u0142adu naczyniowego elektrodami, poniewa\u017c wszystkie elementy uk\u0142adu, jak wskazuje jego nazwa, umieszczane s\u0105 podsk\u00f3rnie. Korpus defibrylatora zlokalizowany jest w okolicy pachowej, a elektroda wzd\u0142u\u017c lewej kraw\u0119dzi mostka. W leczeniu wolnych rytm\u00f3w mo\u017cemy stosowa\u0107 natomiast wynalazek ostatnich lat – stymulator bezelektrodowy<\/strong>. To ma\u0142a \u201ekapsu\u0142ka\u201d implantowana bezpo\u015brednio do prawej komory serca poprzez \u017cy\u0142\u0119 udow\u0105. Spe\u0142nia ona dok\u0142adnie tak\u0105 sam\u0105 funkcj\u0119, jak uk\u0142ady stymuluj\u0105ce z elektrodami przez\u017cylnymi \u2013 wyja\u015bnia dr hab. n. med. Maciej Kempa, kierownik Pracowni Elektrofizjologii i Elektroterapii Serca Kliniki Kardiologii i Elektroterapii Serca GUMed, przewodnicz\u0105cy Sekcji Rytmu Serca Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego.<\/p>\n Zdaniem ekspert\u00f3w szybki rozw\u00f3j metod elektroterapii wymusza tworzenie odpowiednich wytycznych u\u0142atwiaj\u0105cych podejmowanie decyzji, komu nale\u017cy wszczepi\u0107 jakie urz\u0105dzenie, aby osi\u0105gni\u0119ty efekt terapeutyczny by\u0142 maksymalny a jednocze\u015bnie ryzyko wyst\u0105pienia powik\u0142a\u0144 mo\u017cliwie najmniejsze.<\/p>\n \u2013 Wytyczne s\u0105 opracowywane przez ekspert\u00f3w Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (The European Society<\/em>\u00a0of\u00a0Cardiology<\/em>, ESC), nierzadko przy udziale polskich specjalist\u00f3w. W kraju powstaj\u0105 tak\u017ce zalecenia osadzaj\u0105ce wytyczne europejskie w polskich realiach. Eksperci Sekcji Rytmu Serca przygotowali takie publikacje zar\u00f3wno w obszarze terapii z wykorzystaniem podsk\u00f3rnych kardiowerter\u00f3w-defibrylator\u00f3w, jak i stymulacji bezelektrodowej \u2013 m\u00f3wi dr hab. n. med. Maciej Kempa.<\/p>\n W najbli\u017cszych latach specjali\u015bci elektrofizjolodzy spodziewaj\u0105 dalszego rozwoju metod leczenia arytmii.<\/p>\n \u2013 Oczekujemy zmniejszenia rozmiar\u00f3w wszczepianych implant\u00f3w<\/strong>, zwi\u0119kszenia ich niezawodno\u015bci oraz wyd\u0142u\u017cenia czasu dzia\u0142ania baterii. Jednym z cel\u00f3w statutowych Sekcji Rytmu Serca jest dbanie, aby nowe technologie mo\u017cliwie szybko dociera\u0142y do naszego kraju i \u017ceby nasze \u015brodowisko dysponowa\u0142o odpowiedni\u0105 kadr\u0105 medyczn\u0105 pozwalaj\u0105c\u0105 na ich bezpieczne i skuteczne stosowanie \u2013 zaznacza przewodnicz\u0105cy Sekcji Rytmu Serca Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego.<\/p>\n Po lewej: stymulator bezelektrodowy. Po prawej: podsk\u00f3rny kardiowerter-defibrylator<\/p>\n \u0179r\u00f3d\u0142o: materia\u0142 prasowy<\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":" Od pierwszych stymulator\u00f3w – du\u017cych uk\u0142ad\u00f3w z elektrodami w kszta\u0142cie guzik\u00f3w naszywanych na serce, nieprzerwanie wysy\u0142aj\u0105cych impulsy elektryczne, do nowoczesnych<\/p>\n![\"\"](\"https:\/\/everethnews.pl\/wp-content\/uploads\/2023\/01\/153699837_l-1-scaled.jpg\")
\nPrze\u0142om w kardiologii<\/strong><\/h3>\n
![\"\"](\"https:\/\/everethnews.pl\/wp-content\/uploads\/2023\/01\/Prof.-Grazyna-Swiatecka-1424x1288.jpg\")
Pocz\u0105tki polskiej elektroterapii<\/strong><\/h3>\n
Rozw\u00f3j technologii elektroterapii<\/strong><\/h3>\n
Nowe wskazania, nowe uk\u0142ady<\/strong><\/h3>\n
Innowacje XXI wieku<\/strong><\/h3>\n
![\"\"](\"https:\/\/everethnews.pl\/wp-content\/uploads\/2023\/01\/CRT-Doc-M.-Kempa-1068x1424.jpg\")
![\"\"](\"https:\/\/everethnews.pl\/wp-content\/uploads\/2023\/01\/Bez-tytulu.png\")
<\/p>\n