\u201ePonad 5 tys.\u00a0piel\u0119gniarek<\/strong>\u00a0i sanitariuszek Armii Krajowej i innych organizacji konspiracyjnych, obj\u0119tych wojskow\u0105 s\u0142u\u017cb\u0105 podczas Powstania Warszawskiego 1944 r., pracowa\u0142o w ok. 800 patrolach sanitarnych, 200 punktach ratowniczo-sanitarnych, 122 szpitalikach i 25 szpitalach\u201d. Jak wygl\u0105da\u0142a praca piel\u0119gniarek i sanitariuszek podczas Powstania Warszawskiego? Zapraszamy do lektury artyku\u0142u autorstwa mgr Kingi Spyrki z Uniwersytetu Jana D\u0142ugosza w Cz\u0119stochowie.<\/strong><\/p> Artyku\u0142 autorstwa mgr Kingi Spyrki.<\/em><\/p>\n Istnieje wiele publikacji poruszaj\u0105cych w\u0105tek polityczno-wojskowy w konfliktach zbrojnych, przy czym umniejsza si\u0119 rol\u0119 personelu piel\u0119gniarskiego w powsta\u0144czej dzia\u0142alno\u015bci pod przykrywk\u0105 \u201epomocy lekarskiej\u201d.<\/strong> W literaturze wojennej ci\u0119\u017cko odnale\u017a\u0107 w\u0105tki dzia\u0142alno\u015bci plac\u00f3wek leczniczych, a ich bohaterowi pozostali w wi\u0119kszo\u015bci bezimienni. Brak tak istotnych informacji kszta\u0142tuje pogl\u0105dy jako by ich rola by\u0142a ma\u0142o znacz\u0105ca i nie przyczyni\u0142a si\u0119 do osi\u0105gni\u0119\u0107 wojennych. Dok\u0142adne studiowanie literatury wojennej oraz udost\u0119pnianie pami\u0119tnik\u00f3w, wspomnie\u0144 i relacji rzuca nowe \u015bwiat\u0142o na spraw\u0119.<\/p>\n Wi\u0119kszo\u015b\u0107 sanitariuszek by\u0142a zwi\u0105zana z harcerstwem i to w\u0142a\u015bnie z tego \u015brodowiska pozyskiwane by\u0142o najwi\u0119ksze grono kandydat\u00f3w do s\u0142u\u017cby. Ka\u017cda osoba musia\u0142a posiada\u0107 pseudonim, chocia\u017c zdarza\u0142o si\u0119 r\u00f3wnie\u017c, \u017ce pseudonim stanowi\u0142 rzeczywiste imi\u0119. Pos\u0142ugiwanie si\u0119 pseudonimami chroni\u0142o jednak osob\u0119 przed agresorem<\/strong>. Niekiedy pseudonimy przetrwa\u0142y wiele lat i zast\u0119powa\u0142y rzeczywiste imi\u0119, co utrudnia\u0142o identyfikacje bohater\u00f3w wojennych.<\/p>\n Pozyskiwanie harcerek by\u0142o bardzo korzystne, gdy\u017c posiada\u0142y ju\u017c pewne informacje i sprawno\u015bci nabyte w swych dru\u017cynach i zgodnie z programem pr\u00f3b na stopnie harcerskie. W celu pog\u0142\u0119bienia wiedzy organizowane by\u0142o nauczanie, dostosowywane do poziomu uczestniczek<\/strong>. Wyk\u0142adowcami byli: instruktorki harcerskie, piel\u0119gniarki i lekarze. Zaj\u0119cia prowadzone by\u0142y w ma\u0142ych grupach, raz w tygodniu na czas od jednej do dw\u00f3ch godzin. Uczono mi\u0119dzy innymi: anatomii, fizjologii, zasad piel\u0119gnacji chorych i rannych (w szczeg\u00f3lno\u015bci interwencji w przypadku uraz\u00f3w, zranie\u0144 i oparze\u0144). Poruszano r\u00f3wnie\u017c kwesti\u0119 dzia\u0142ania gaz\u00f3w bojowych i ich negatywnych skutk\u00f3w. \u0106wiczono banda\u017cowanie, unieruchamianie, zak\u0142adanie opasek uciskowych, przenoszenie rannych, stawianie baniek oraz robienie iniekcji. Program dodatkowo zak\u0142ada\u0142 om\u00f3wienie podstawowych wiadomo\u015bci wojskowych: rozr\u00f3\u017cnianie stopni wojskowych, umiej\u0119tno\u015b\u0107 pos\u0142ugiwania si\u0119 broni\u0105. W przypadku sanitariuszek patroli oddzia\u0142\u00f3w bojowych program nauczania r\u00f3\u017cni\u0142 si\u0119, zrezygnowano z omawiania piel\u0119gnacji chorego na rzecz rozszerzonego nauczania anatomii, udzielania pierwszej pomocy, opatrywania ran w polu walki, tamowania krwotoku, wykonywania sztucznego oddychania i odr\u00f3\u017cniania \u015bmierci klinicznej od biologicznej.<\/p>\n Niezwykle istotne w trakcie powstania warszawskiego stanowi\u0142y punkty ratowniczo-sanitarne, kt\u00f3re mia\u0142y si\u0119 sk\u0142ada\u0107 z co najmniej 4 pomieszcze\u0144: ambulatorium, poczekalni, pokoju – izby chorych dla ci\u0119\u017cko rannych, i kuchni, kt\u00f3ra r\u00f3wnie\u017c s\u0142u\u017cy\u0142a jako pomieszczenie do oczyszczania i sterylizacji narz\u0119dzi medycznych. W punktach tych udzielano pierwszej pomocy, wykonywano drobne zabiegi, opatrywano rany oraz podawano leki i surowic\u0119 przeciwt\u0119\u017ccow\u0105<\/strong>. Harmonogram pracy personelu wygl\u0105da\u0142 nast\u0119puj\u0105co: na 8 godzinny dy\u017cur przydzielano 2 lekarzy, 2 piel\u0119gniarki i 3 sanitariuszki, a w przypadku pracy trzyzmianowej m\u00f3g\u0142 nast\u0105pi\u0107 nawet pi\u0119ciokrotny wzrost liczby personelu.<\/p>\n Torba sanitariuszek i piel\u0119gniarek stanowi\u0142a ich w\u0142asno\u015b\u0107 i to one wyposa\u017ca\u0142y j\u0105 w niezb\u0119dne elementy<\/strong>. Pewnym wzorcem, co powinno si\u0119 w niej umie\u015bci\u0107 stanowi\u0142a instrukcja pt. \u201e Kobieca polowa s\u0142u\u017cba sanitarna\u201d. W owej torbie wed\u0142ug instrukcji powinno znajdowa\u0107 si\u0119 mi\u0119dzy innymi: 10 opatrunk\u00f3w indywidualnych zwyk\u0142ych, 2 opatrunki indywidualne typu B, 2 chusty tr\u00f3jk\u0105tne, 10 banda\u017cy szerokich 10-20 cm, 10 banda\u017cy w\u0105skich 5-10 cm, paczka waty 25 dkg, paczka ligniny 25 dkg, gaza 1 m, buteleczka jodyny lub anogenu, rivanol, \u0142ubki, rolka plastra, no\u017cyczki, waciki do jodyny, myd\u0142o, opaski uciskowe, n\u00f3\u017c sk\u0142adany, agrafki, manierka, kubek, \u015bwieca, zapa\u0142ki, szklanka do lekarstw, bateryjka, lampka, papier, o\u0142\u00f3wek. Istotne by\u0142o r\u00f3wnie\u017c posiadanie w torbie lek\u00f3w pierwszej pomocy, opatrunk\u00f3w i zestawu do iniekcji takich jak: strzykawka Rekord 2cm, camfory 5 amp. 0.3, cofeiny 15amp., motopiryny 1pud., chininy 1 pud., tanalbina 1 pud., veramonu 1 pud., cibalginy 1 pud., proszk\u00f3w Dovera 1 pud., antistreptiny 1 pud., ma\u015bci cynkowej 20 gr., ma\u015bci tranowej 20 gr., veleriany 20 gr., eteru 50 gr., spirytusu 50 gr., talku 200 gr., pincet\u0119, pean.<\/p>\n W trakcie powstawania warszawskiego nie wprowadzono obowi\u0105zku jednolitego umundurowania. Fartuchy, bia\u0142e czepki, kt\u00f3re zaleca\u0142a instrukcja o ekwipunku sanitariuszki, sanitariuszka musia\u0142a pozyskiwa\u0107 na w\u0142asn\u0105 r\u0119k\u0119<\/strong>. W praktyce stosowano jedynie opaski ze znakiem Czerwonego Krzy\u017ca. Sanitariuszki w wi\u0119kszo\u015bci nie chcia\u0142y si\u0119 wyr\u00f3\u017cnia\u0107 od swoich koleg\u00f3w, uwa\u017ca\u0142y, \u017ce s\u0105 przede wszystkim \u017co\u0142nierzami, a w razie potrzeby – sanitariuszkami.<\/p>\n Czynno\u015bci higieniczne nie by\u0142y g\u0142\u00f3wn\u0105 domen\u0105 sanitariuszek, gdy\u017c s\u0105 wzmianki w pami\u0119tnikach o tym, \u017ce podawa\u0142y glukoz\u0119 do\u017cylnie ci\u0119\u017cko rannemu, karmi\u0142y przez sond\u0119, asystowa\u0142y jako instrumentariuszki przy zabiegach operacyjnych i opatrunkach, potrafi\u0142y za\u0142atwi\u0107 protez\u0119 dla poszkodowanego w akcji \u017co\u0142nierza, organizowa\u0142y w plutonach szkolenie na temat udzielania pierwszej pomocy w nag\u0142ych wypadkach, uczy\u0142y opatrywania ran i transportu rannych.<\/p>\n Piel\u0119gniarki i sanitariuszki cechowa\u0142a niezwyk\u0142a odwaga i \u201eofiarno\u015b\u0107\u201d<\/strong>, gdy\u017c pozostawa\u0142y na swych posterunkach mimo wyga\u015bni\u0119cia walk, piel\u0119gnuj\u0105c rannych i chorych na opuszczonych przez powsta\u0144c\u00f3w terenach i ryzykuj\u0105c przy tym swoim \u017cyciem<\/strong>. Pod pozorem walki z chorobami zaka\u017anymi powsta\u0144cza s\u0142u\u017cba zdrowia rozwija\u0142a na zaj\u0119tym przez wroga obszarze sie\u0107 plac\u00f3wek leczniczych i udziela\u0142a pomocy powsta\u0144com<\/strong>, surowo zabronionej przez okupanta kar\u0105 \u015bmierci. Piel\u0119gniarki i sanitariuszki z powodzeniem prowadzi\u0142y r\u00f3wnie\u017c akcje profilaktyczne, zwalczaj\u0105c choroby zaka\u017ane. Unikni\u0119to przez to epidemii duru brzusznego, plamistego, czerwonki na wi\u0119ksz\u0105 skal\u0119, mimo ci\u0119\u017ckich warunk\u00f3w, oraz niedostatku \u017cywno\u015bci. By\u0142y r\u00f3wnie\u017c \u015bwietnymi organizatorkami: zak\u0142ada\u0142y plac\u00f3wki lecznicze, urz\u0105dza\u0142y je i dba\u0142y o ich wyposa\u017cenie. Posiada\u0142y zdolno\u015b\u0107 do pracy w zmieniaj\u0105cych si\u0119 i ci\u0119\u017ckich warunkach, przek\u0142adaj\u0105c niejednokrotnie dobro innych nad w\u0142asne.<\/p>\n <\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":" \u201ePonad 5 tys.\u00a0piel\u0119gniarek\u00a0i sanitariuszek Armii Krajowej i innych organizacji konspiracyjnych, obj\u0119tych wojskow\u0105 s\u0142u\u017cb\u0105 podczas Powstania Warszawskiego 1944 r., pracowa\u0142o w<\/p>\n![\"\"](\"https:\/\/everethnews.pl\/wp-content\/uploads\/2023\/07\/112705170_l_normal_none-scaled.jpg\")
\nTajna dzia\u0142alno\u015b\u0107<\/strong><\/h3>\n
![\"\"](\"https:\/\/everethnews.pl\/wp-content\/uploads\/2023\/07\/obraz.jpg\")
Szkolenie sanitariuszek <\/strong><\/h3>\n
Punkty ratowniczo-sanitarne<\/strong><\/h3>\n
Torba sanitariuszek i piel\u0119gniarek<\/strong><\/h3>\n
![\"\"](\"https:\/\/everethnews.pl\/wp-content\/uploads\/2023\/07\/42807075_l_normal_none-scaled.jpg\")
<\/p>\nUmundurowanie<\/strong><\/h3>\n
Zakres obowi\u0105zk\u00f3w sanitariuszek<\/strong><\/h3>\n
Powstanie Warszawskie<\/strong><\/h3>\n