„Wiadomym jest, że pacjent odpowiednio odżywiony będzie skuteczniej się rehabilitował i efekty pracy całego zespołu będą widoczne. Rolą dietetyka powinno być uświadomienie pacjenta, że bez składników odżywczych pochodzących z odpowiednich źródeł, rehabilitacja może nie być skuteczna, może przebiegać wolniej albo nie dać pożądanych efektów” – o roli diety u pacjentów rehabilitowanych kardiologicznie mówi w rozmowie z EverethNews.pl dr n. med. Katarzyna Łokieć, dietetyk, asystent w Zakładzie Propedeutyki Chorób Cywilizacyjnych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.

Anna Łodzińska, Evereth News: Jaka jest rola diety i dietetyka w procesie rehabilitacji kardiologicznej?

Dr n. med. Katarzyna Łokieć: – Coraz więcej pacjentów na szczęście docenia rolę diety w procesie zdrowienia. Spotykam się z wieloma osobami, które w trakcie rehabilitacji kardiologicznej nie zapominają o znaczeniu żywienia i doceniają rolę dietetyka. Również wielu specjalistów rehabilitacji i kardiologii, a także fizjoterapeutów, zaprasza do zespołów terapeutycznych dietetyków. Wiadomym jest, że pacjent odpowiednio odżywiony będzie skuteczniej się rehabilitował i efekty pracy całego zespołu będą widoczne. Rolą dietetyka powinno być uświadomienie pacjenta, że bez składników odżywczych pochodzących z odpowiednich źródeł, rehabilitacja może nie być skuteczna, może przebiegać wolniej albo nie dać pożądanych efektów. Dodatkowo dietetyk powinien edukować pacjenta, że procesy regeneracji i rekonwalescencji są niezwykłym wysiłkiem dla organizmu, a odpowiedni sposób żywienia zapewnia energię na te mechanizmy.

Żywienie może poprawić jakość życia pacjentów rehabilitowanych i jest elementem prewencji kolejnych chorób kardiologicznych. Nie ma odpowiedniej regeneracji bez substratów, które mają pochodzić właśnie z odpowiedniego odżywiania. Rehabilitacja kardiologiczna to proces, w którym wszystkie składowe są ważne, a dietetyk działa jak przewodnik i edukator w zakresie wyboru odpowiedniego sposobu żywienia w chorobach sercowo-naczyniowych. Przykładowo pacjent po zawale mięśnia sercowego, który po spotkaniach z dietetykiem zastosuje odpowiednie żywienie, zredukuje nadmiar masy ciała, ma szansę uniknąć kolejnego epizodu sercowo-naczyniowego. Niestety w systemie ochrony zdrowia w Polsce jeszcze zbyt często pomijana jest funkcja dietetyka w procesie zdrowienia pacjentów z chorobami sercowo-naczyniowymi. W szpitalach czy poradniach zbyt rzadko widujemy dietetyków edukujących pacjentów, jak prowadzić odżywianie w sytuacji pojawienia się chorób sercowo-naczyniowych. Praca dietetyka z pacjentem mogłaby spowodować prewencję dodatkowych powikłań czy zmniejszenie ryzyka pojawienia się kolejnych chorób kardiologicznych.

Jak powinna wyglądać dobrze zbilansowana dieta w przypadku pacjentów kardiologicznych powracających do zdrowia?

– Przede wszystkim każdemu pacjentowi powracającemu do zdrowia zalecałabym konsultację z dietetykiem w tym zakresie. Zbilansowanie diety opiera się o wiele czynników, a profesjonalista zajmujący się żywieniem weźmie je wszystkie pod uwagę uwzględniając także tryb życia, zabiegi rehabilitacyjne, przyjmowanie leki oraz interakcje leków z żywnością, sytuację socjologiczno-ekonomiczną pacjenta i wiele innych. Należy zadbać o pokrycie zapotrzebowania energetycznego dietą adekwatnie do wieku, płci, stanu zdrowia i stanu odżywienia. Ponadto bardzo ważne jest kontrolowanie węglowodanów, białka i tłuszczu w diecie oraz dobranie odpowiednich źródeł pokarmowych. Edukacja pacjentów powinna dotyczyć wzbogacania sposobu żywienia o węglowodany złożone znajdujące się w produktach wielozbożowych, białko roślinne zawarte np. w nasionach roślin strączkowych czy nienasycone kwasy tłuszczowe pochodzące z tłustych ryb, olejów, nasion, pestek czy orzechów. Dużą rolę w codziennym jadłospisie odgrywa błonnik pokarmowy, o którym pacjenci często zapominają. Źródłem witamin i składników mineralnych powinny być przede wszystkim warzywa z rożnych grup. Nie bez znaczenia jest odpowiednie, adekwatne do zapotrzebowania nawodnienie organizmu, więc i ono powinno być określone indywidualnie. Największymi problemami żywieniowymi pacjentów są nadmiar przyjmowanego pokarmu, monotonia produktów i stosowanie produktów wysoko przetworzonych. Powrót do zdrowia jest możliwy tylko przy zapewnieniu wszystkich niezbędnych substancji odżywczych, witamin i mikroelementów. Dużym problemem u pacjentów kardiologicznych jest nie tylko otyłość, ale i niedożywienie, szczególnie jakościowe.

Czy rodzaj diety jest uzależniony od choroby układu sercowo-naczyniowego, jaką zdiagnozowano u pacjenta?

– Tak, sposób żywienia będzie zależał od choroby kardiologicznej. Zalecenia żywieniowe powinny być zawsze indywidualizowane. Dieta, rozumiana jako sposób żywienia, w chorobach sercowo-naczyniowych opiera się o dietę śródziemnomorską i DASH. Te dwa sposoby odżywiania od dawna są uznane za prozdrowotne w prewencji chorób układu krwionośnego. W trakcie leczenia kardiologicznego oraz w procesie rehabilitacji wymienione style odżywiania mogą być podstawą, na bazie której można poczynić indywidualne modyfikacje. Nie bez znaczenia jest system żywienia nazywany dietą nordycką i bałtycką, a także fleksitarianizm czy wegetarianizm. Wymienione systemy żywienia dokładnie opisaliśmy z zespołem specjalistów w podręczniku pod redakcją prof. Piotra Jankowskiego i doc. Michała Czapli „Żywienie w chorobach serca” PZWL. Zarówno nadciśnienie tętnicze, zaburzenia lipidowe, jak i przeszczepienie serca czy zaburzenia rytmu są chorobami kardiologicznymi. Jako dietetycy jesteśmy w stanie pomóc wielu pacjentom znając specyfikę problemów kardiologicznych i mechanizm działania konkretnych składników pokarmowych. Dietetyk ma za zadanie nauczyć pacjenta odżywiać się, a nie tylko jeść. Nowe nawyki powinny być stosowane codziennie a nie okazjonalnie, ponieważ tylko działanie długofalowe będzie dawało pacjentowi korzyści zdrowotne. W rehabilitacji kardiologicznej nie chodzi też o diety elementarne, wybiórcze czy krótkotrwałe radykalne zmiany żywieniowe. Działa to bardzo niekorzystnie i może spowodować dodatkowe powikłania i choroby. To dietetyk decyduje, jaki system żywienia jest pacjentowi potrzebny i jaki mu rekomendować uwzględniając zawsze indywidualne zalecenia.

Jakie produkty wspomagają pacjenta w szybszym dojściu do zdrowia, a jakich należy unikać i dlaczego? 

– Zdecydowanie jadłospis powinien być oparty o produkty z dobrych źródeł, świeże i niewiele przetworzone. Korzystnie będą działać oczywiście różnorodne warzywa, orzechy, pestki, nasiona, kasza gryczana, ryż brązowy, soczewica, cieciorka czy ryby. Zwracam uwagę jednak na produkty sezonowe i regionalne. Powinniśmy korzystać z dobrodziejstw terenu, na którym żyjemy. Dietę śródziemnomorską i DASH można wykonać w warunkach polskich. Należy pamiętać o wzbogaceniu jadłospisów w dary lasu grzyby, owoce leśne a także ryby słodkowodne z polskich jezior i rzek. Ponadto w Polsce dostępne są całorocznie warzywa korzeniowe: marchew, pietruszka, burak, seler czy kapustne, które mogą być bazą wielu korzystnie działających posiłków. Należy pamiętać o różnego rodzaju kaszach, ryżu, pieczywie i produktach zbożowych. Źródłem wody, o której dużo się mówi w chorobach sercowo-naczyniowych, powinny być nie tylko wody mineralne, ale także herbata zielona, czerwona czy kawa bez cukru. Mało doceniane w diecie osób z chorobami układu krążenia są przyprawy: świeże i suszone zioła. Znaczenie prozdrowotne będą miały np. czosnek, majeranek, lubczyk, estragon, kurkuma, imbir.

– Na pewno nie rekomendowałabym produktów wysoko przetworzonych, tym szczególnie przetworzonych wyrobów mięsnych, produktów z dodatkiem cukru i nadmiaru soli. Zwróciłabym uwagę na nadmiar owoców, soków i przetworów owocowych w diecie pacjentów rehabilitowanych kardiologicznie. Należy ostrożnie podchodzić nie tylko do słodyczy bogatych w tłuszcze nasycone, izomery trans i cukier, ale i te z substancjami słodzącymi. Zdecydowanie należy zastanowić się także nad ilością spożywanego alkoholu podczas rekonwalescencji. Problem stanowić też mogą mieszanki przypraw z dużą zawartością soli i cukru. Oczywistym jest, że produkty przeterminowane, zepsute czy źle przechowywane należy wykluczyć z jadłospisu. Dużym problemem u osób rehabilitowanych może być stosowanie produktów bez wskazań np. bezglutenowych czy bezlaktozowych.

Dr n. med. Katarzyna Łokieć podczas 26. Sympozjum Sekcji Rehabilitacji Kardiologicznej i Fizjologii Wysiłku będzie współprowadzącą sesji Sekcji Pielęgniarstwa Kardiologicznego i Pokrewnych Zawodów Medycznych Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego pt. „Dlaczego niektórzy pacjenci nie mają postępów w rehabilitacji?”. Ekspertka wygłosi również prelekcję pod hasłem „Dieta a brak postępów w rehabilitacji”. Zapraszamy do zapoznania się z całym programem merytorycznym konferencji.

26. Sympozjum Sekcji Rehabilitacji Kardiologicznej i Fizjologii Wysiłku odbędzie się w dniach 11-13 maja 2023 r. Serdecznie zapraszamy do rejestracji na stronie: rehabilitacja2023ptk.pl.

Artykuł Rola diety w procesie rehabilitacji kardiologicznej – wywiad z dr n. med. Katarzyną Łokieć pochodzi z serwisu Evereth News.

„Konsumpcja ultra-przetworzonej żywności wiąże się z rozwojem wielu schorzeń, takich jak otyłość, choroby sercowo-naczyniowe, cukrzyca, niektóre nowotwory i inne” – podkreśla dr Eduardo A.F. Nilson z Uniwersytetu w Sao Paulo. Jak wynika z badań brazylijskich naukowców – wysoko przetworzona żywność może również prowadzić do przedwczesnego zgonu.

W Brazylii wysoko przetworzona żywność przyczynia się do około 60 tys. zgonów rocznie. W państwach rozwiniętych takiego jedzenia spożywa się więcej, więc skutki mogą być jeszcze większe.

Naukowcy zbadali wpływ ultra-przetworzonej żywności na przedwczesne zgony

Naukowcy z Uniwersytetu w Sao Paulo zwracają uwagę, że gotowa do konsumpcji, ultra-przetworzona żywność, w wielu krajach powoli zastępuje naturalne składniki diety. Zdaniem badaczy spożywanie takich produktów w Brazylii w 2019 r. przyczyniło się do 10 proc. przedwczesnych zgonów.

– Wcześniejsze modele szacowały zdrowotny i ekonomiczny koszt działania krytycznych składników, takich jak sód, cukier, tłuszcze typu trans oraz specyficzne produkty i napoje – np. słodzone – wskazuje dr Eduardo A.F. Nilson, główny autor publikacji, która ukazała się na łamach „American Journal of Preventive Medicine”.

Ekspert dodaje, że do tej pory nie oceniano potencjalnego wpływu ultra-przetworzonej żywności na przedwczesne zgony.

– Informacje na temat śmiertelności związanej ze spożyciem takiego jedzenia i modelowanie wpływu zmian diety mogą pomóc w tworzeniu żywieniowych strategii zapobiegających chorobom i wczesnej śmierci – dodaje naukowiec.

Przedwczesnej śmierci w wyniku spożywania przetworzonej żywności można uniknąć

Dr Eduardo A.F. Nilson wraz z zespołem przeprowadził analizę danych na temat reprezentatywnej grupy Brazylijczyków i Brazylijek w różnym wieku. Wysoce przetworzone produkty obejmowały od 13 do 21 proc. spożywanej żywności. W uwzględnionym badaniu w 2019 r. prawie 550 tys. osób zmarło przedwcześnie wieku od 30 do 69 lat. Jak wskazują badacze – ponad 260 tys. zgonów wynikało z niezakaźnych chorób, którym można było zapobiec. Zdaniem naukowców około 57 tys. zgonów rocznie można przypisać spożyciu ultra-przetworzonej żywności.

W Brazylii w porównaniu do krajów silnie rozwiniętych konsumuje się znacznie mniej przetworzonej żywności. W Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Australii czy Europie Zachodniej takie produkty dostarczają prawie połowę kalorii, więc mogą mieć jeszcze większe znaczenie dla przedwczesnej śmiertelności.

Badacze z Uniwersytetu w Sao Paulo obliczyli, że w Brazylii ograniczenie konsumpcji przetworzonej żywności o 10-50 proc. mogłoby zapobiec od 6 do prawie 30 tys. przedwczesnym zgonom.

– Konsumpcja ultra-przetworzonej żywności wiąże się z rozwojem wielu schorzeń, takich jak otyłość, choroby sercowo-naczyniowe, cukrzyca, niektóre nowotwory i inne. Stanowi ważną przyczynę przedwczesnych zgonów dorosłych mieszkańców Brazylii, którym można zapobiec – wskazuje dr Nilson. – Już zmniejszenie spożycia wysoce przetworzonych produktów do poziomu sprzed dekady mogłoby obniżyć związane z tą żywnością zgony o 21 proc. Potrzebne są strategie, które zniechęcają do konsumpcji takiego jedzenia – dodaje ekspert.

Żywność ultra-przetworzona to m.in. zupy w paczkach, sosy, mrożona pizza, gotowe do spożycia posiłki, hot-dogi, wędliny, napoje gazowane, lody, kupowane w sklepach ciastka, ciasta, cukierki czy pączki.

Źródło: PAP

Artykuł Badanie: wysoko przetworzone jedzenie może zwiększać ryzyko przedwczesnego zgonu pochodzi z serwisu Evereth News.