Zwalczanie dopingu w sporcie, patologie układu krążenia, zabezpieczenie imprez sportowych, aktywność fizyczna w różnych stanach klinicznych, zajęcia z wychowania fizycznego w szkole – to tylko niektóre tematy, które pojawią się na 15. Konferencji Sekcji Kardiologii Sportowej PTK. Serdecznie zapraszamy do zapoznania się z programem merytorycznym wydarzenia!

W dniach 1-2 grudnia 2023 r. W Hotelu Lord w Warszawie odbędzie się 15. Konferencja Sekcji Kardiologii Sportowej Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego. To wyjątkowe wydarzenie zrzeszające wszystkich przedstawicieli zawodów medycznych zainteresowanych tematem kardiologii sportowej. Różnorodność tematów wykładów, ciekawe warsztaty praktyczne, dynamiczne sesje przypadków klinicznych i możliwość wymiany wiedzy co roku przyciągają na konferencję setki zainteresowanych uczestników.

Do udziału w wydarzeniu zapraszamy zarówno specjalistów kardiologii, jak i wszystkich tych, którzy w swojej codziennej praktyce sprawują opiekę nad aktywnie fizycznymi pacjentami – m.in. fizjoterapeutów, dietetyków, psychologów, lekarzy internistów, lekarzy POZ, lekarzy medycyny sportowej.

Zarejestruj się na konferencję SKS 2023!

Zwalczanie dopingu w sporcie a praktyka kliniczna w kardiologii

W bogatym programie merytorycznym tegorocznej odsłony konferencji uwzględniono wykłady dydaktyczne wybitnych osobistości ze świata kardiologii, warsztaty szkoleniowe, a także sesję przypadków klinicznych, które zostaną zaprezentowane przez uczestników konferencji.

Wydarzenie rozpocznie się 1 grudnia o godzinie 15:00. Sesję inauguracyjną poprowadzą dr n. med. Maria Miszczak-Knecht oraz dr n. med. Bartosz Szafran. Pierwszy wykład w sesji poprowadzi natomiast Tomasz Mikulski, Przewodniczący Kolegium Sędziów PZPN.

Kolejna sesja skupi się na temacie zwalczania dopingu w sporcie a praktyce klinicznej w kardiologii sportowej i medycynie sportowej (Sesja specjalna Polskiej Agencji Antydopingowej, POLADA). Eksperci poruszą kwestię przepisów antydopingowych i zasad prowadzenia kontroli antydopingowej, wyłączenia dla celów terapeutycznych, orzecznictwo dopingowe, a także wybrane aspekty niedozwolonego wspomagania farmakologicznego.

Pierwszy dzień konferencji zwieńczy sesja przypadków klinicznych pod hasłem „Mój sportowiec z…”.

Zarejestruj się na konferencję SKS 2023!

EKG u osób aktywnych fizycznie

W sobotę jednocześnie na dwóch salach będą odbywały się kolejne sesje, a także warsztaty. Ciekawym punktem spotkania będą warsztaty EKG pt. „EKG osób aktywnych fizycznie – sportowców amatorów, sportowców zawodowych, osób poddawanych rehabilitacji kardiologicznej”, a także warsztaty spiroegometryczne.

Ponadto drugiego dnia konferencji zaplanowano następujące sesje:

• „Powrót do wyczynowej aktywności sportowej po zdarzeniu sercowo-naczyniowym”;
• „Łagodne, nie łagodne patologie układu krążenia, a uprawianie sportu”;
• „Dyrygent serca, czyli o układzie autonomicznym słów kilka”;
• „Co się może wydarzyć, czyli jak zabezpieczyć imprezy sportowe”;
• „Zalecenia dotyczące wykonywania ćwiczeń i aktywności fizycznej w różnych stanach klinicznych”;
• „Czym skorupka za młodu nasiąknie… zajęcia wychowania fizycznego w szkole”.

– Po ciepłym przyjęciu nowej formuły naszego spotkania, która miała inaugurację w 2022 roku, Konferencja będzie miała charakter dwudniowego, bardzo intensywnego naukowo i szkoleniowo wydarzenia. Zaplanowaliśmy je w taki sposób, aby uczestnicy zdobyli wiedzę teoretyczną, ale przede wszystkim praktyczną. (…) Obok wykładów dydaktycznych zaplanowaliśmy kilka sesji warsztatowych. To doskonała forma zdobycia praktycznej wiedzy oraz wymiany doświadczeń. W tym roku tradycyjnie poświęcone zostaną one testom ergospirometrycznym oraz analizie zapisów EKG zarówno pediatrycznych, jak i u osób dorosłych. Tematyka wykładów i warsztatów jest kierowana nie tylko do kardiologów, ale również do lekarzy sportowych i podstawowej opieki zdrowotnej, czyli lekarzy tych specjalności, do których jako pierwszych „trafiają” sportowcy – czytamy w zaproszeniu zamieszczonym na oficjalnej stronie konferencji.

Organizatorami SKS 2023 jest Sekcja Kardiologii Sportowej PTK oraz wydawnictwo naukowe Evereth Publishing.

Źródło: sks2023.pl

Artykuł Kardiologia sportowa – znamy już program konferencji #SKS2023! pochodzi z serwisu Evereth News.

W dniach 11-13 maja w Hotelu Stok w Wiśle odbędzie się wyjątkowe i interdyscyplinarne spotkanie specjalistów z całej Polski – 26. Sympozjum Sekcji Rehabilitacji Kardiologicznej i Fizjologii Wysiłku Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego. Serdecznie zapraszamy do rejestracji już dzisiaj!

26. Sympozjum Sekcji Rehabilitacji Kardiologicznej i Fizjologii Wysiłku Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego to coroczne spotkanie specjalistów, zajmujących się rehabilitacją kardiologiczną, prewencją chorób układu krążenia i innymi formami aktywności fizycznej, która ma prowadzić do poprawy stanu naszego zdrowia.

Ta trzydniowa konferencja przeznaczona jest dla lekarzy kardiologów, specjalistów rehabilitacji medycznej oraz innych specjalności, którzy w swojej codziennej praktyce zajmują się rehabilitacją i fizjologią wysiłku, ale także dla fizjoterapeutów, pielęgniarek, techników i przedstawicieli innych zawodów medycznych, zainteresowanych tematyką spotkania, oraz studentów.

Zarejestruj się!

Jakie tematy zostaną poruszone podczas konferencji?

26. Sympozjum Sekcji Rehabilitacji Kardiologicznej i Fizjologii Wysiłku to konferencja, na którą zaproszeni zostali wybitni specjaliści z dziedziny kardiologii i nie tylko. Podczas wydarzenia wygłoszonych zostanie prawie 100 wykładów merytorycznych w ciągu aż 20 sesji. Uczestnicy będą mieli również szansę na udział w sesjach przypadków klinicznych, intensywnych warsztatach, a także panelach dyskusyjnych. To wydarzenie cechujące się dużą interdyscyplinarnością, dlatego z pewnością każdy znajdzie coś dla siebie.

Podczas wydarzenia kompleksowo pochylimy się nad dziedziną rehabilitacji kardiologicznej i fizjologii wysiłku. Wśród tematów wydarzenia znajdują się:

• rehabilitacja w dobie pandemii i po pandemii COVID-19;
• telerehebilitacja i rehabilitacja hybrydowa;
• rehabilitacja kardiologiczna w specyficznych grupach pacjentów;
• programy KOS-zawał i KONS;
• nowe standardy ESC, PTK  i SRKiFW;
• Testy wysiłkowe i testy spiroergometryczne
• monitorowanie wysiłku fizycznego;
• prewencja pierwotna i wtórna chorób sercowo-naczyniowych;
• farmakoterapia pacjentów rehabilitowanych kardiologicznie i nie tylko;
• sport i aktywność sportowa w kardiologii;
• czynniki ryzyka chorób układu krążenia.

Program merytoryczny wydarzenia jest niezwykle bogaty i angażujący. Warto podkreślić także, iż na konferencji pojawią się specjalne sesje wykładów prowadzone przez zaproszone sekcje i asocjacje Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, m.in. Sekcję Kardiologii Sportowej, Asocjację Niewydolności Serca, Asocjację Elektrokardiologii Nieinwazyjnej i Telemedycyny, Sekcję Pielęgniarstwa Kardiologicznego i Pokrewnych Zawodów Medycznych, „Klub 30”,  Sekcję Farmakoterapii Sercowo-Naczyniowej, Sekcję Prewencji i Epidemiologii, a także Polskie Towarzystwo Medycyny Sportowej.

„Pandemia wymusiła na nas zmianę paradygmatu rehabilitacji kardiologicznej”

Organizatorami wydarzenia są wydawnictwo naukowe Evereth Publishing oraz Sekcja Rehabilitacji Kardiologicznej i Fizjologii Wysiłku Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego (SRKiFW). Przewodniczącą Komitetu Naukowego jest prof. dr hab. n. med. Małgorzata Kurpesa, Wiceprzewodniczącymi – prof. dr hab. n. med. Anna Jagier, dr hab. n. med. Dominika Szalewska, a Przewodniczącym Komitetu Organizacyjnego – dr n. med. Bartosz Szafran.

Dr n. med. Agnieszka Mawlichanów, Przewodnicząca SRKiFW, podkreśla, iż ostatnie Sympozjum miało miejsce w 2019 r. w Wiśle. W tym czasie udało się zorganizować wydarzenie w formule online, jednak zdaniem Przewodniczącej obecnie „wszyscy spragnieni jesteśmy spotkania osobistego, wymiany doświadczeń i bezpośrednich rozmów, nie tylko na sali wykładowej, ale i w kuluarach”.

– Cztery lata w sporcie to pełna olimpiada, a w naszej dziedzinie kardiologii można powiedzieć – cała wieczność. Pandemia wymusiła na nas zmianę paradygmatu rehabilitacji kardiologicznej, między innymi stworzyła pole dla rozwoju modelu hybrydowego i monitorowanego telemedycznie. W tym czasie ukazało się wiele ważnych dokumentów, stworzonych przez polskie i europejskie towarzystwa kardiologiczne, dotyczące rehabilitacji, prewencji i aktywności fizycznej. Dynamicznie w naszym kraju rozwija się też program KOS-zawał, przynoszący liczne korzyści, ale też budzący kontrowersje. O tym wszystkim i jeszcze wielu innych sprawach pragniemy podyskutować w czasie naszego majowego spotkania – zapowiedziała dr Mawlichanów.

Zarejestruj się już dzisiaj!

Rejestracja na 26. Sympozjum Sekcji Rehabilitacji Kardiologicznej i Fizjologii Wysiłku możliwa jest na stronie internetowej konferencji rehabilitacja2023ptk.pl/rejestracja/. Informacje na temat opłaty zjazdowej i wydarzeń towarzyszących znajdują się tutaj: rehabilitacja2023ptk.pl/oplata-konferencyjna/.

Informujemy jednocześnie, iż liczba miejsc na konferencji jest ograniczona, dlatego warto zarejestrować się już dzisiaj. Serdecznie zapraszamy do Hotelu Stok w Wiśle!

Zarejestruj się!

Źródło: https://rehabilitacja2023ptk.pl/

Artykuł Rehabilitacja kardiologiczna i fizjologia wysiłku – zarejestruj się na wyjątkową konferencję w Wiśle pochodzi z serwisu Evereth News.

Mówi się, że nagły zgon sercowy to nieunikniona rzadkość. Dlaczego nadal istnieje ryzyko śmierci na boisku? Co wtedy robić? O tych i innych problemach serca przed Mundialem w Katarze rozmawialiśmy z kardiologiem sportowym dr. Bartoszem Szafranem. 

Podczas fazy grupowej Mistrzostw Europy 2020 w piłce nożnej doszło do rzadko spotykanego wydarzenia. W 43. minucie meczu Dania-Finlandia piłkarz bezwładnie osunął się na murawę. Sędzia wstrzymał grę. Na boisko wbiegł zespół ratunkowy. Przy linii bocznej leżał duński piłkarz Christian Eriksen. Stadionowa wrzawa w jednej chwili ustąpiła miejsca ponurej ciszy. Tym większej, im dłużej nie było jasne, co właściwie się stało. 15 tysięcy kibiców reprezentacji obu drużyn czekało na rozstrzygnięcie dramatycznej sytuacji. Kiedy ustalono, że po upadku nie doszło do uszkodzenia kręgosłupa zawodnik został obrócony na plecy. Od razu rozpoczęto masaż serca. Koledzy z reprezentacji utworzyli krąg wokół Eriksena i ratującego go zespołu medycznego.

Jens Kleinfeld oglądał mecz z trybun. Wcześniej tego dnia przeprowadził szkolenie dla zespołu reprezentacji Danii. Duński zespół medyczny szkolił się z zakresu pierwszej pomocy. Jeśli defibrylator zostanie użyty w przeciągu dwóch minut od zdarzenia, szanse na ocalenie wynoszą niemal 90%. Każda stracona minuta zmniejsza prawdopodobieństwo ratunku o 10%. Kiedy Kleinfeld zobaczył, że po drugiej stronie boiska odbywa się resuscytacja, zerwał się ze swojego miejsca i podbiegł do leżącego na murawie zawodnika. Po chwili było jasne. Christian Eriksen doznał nagłego zatrzymania krążenia. Niemiecki lekarz przejął defibrylator i podłączył elektrody do ciała nieprzytomnego zawodnika.

– Zobaczyłem, że akcja ratunkowa przebiegała nerwowo. Postanowiłem dołączyć. Przejąłem wtedy kontrolę. Wywołaliśmy elektrowstrząs i kontynuowaliśmy masaż serca. Wkrótce Eriksen odzyskał świadomość. Otworzył oczy, a ja zapytałem go, czy jest już z nami? – Tak – odpowiedział – jestem tutaj. Po czym powiedział, “cholera, dopiero co skończyłem 29 lat”. – W porządku. Jesteś już bezpieczny – odpowiedziałem. Rozumiał, co się stało. Z otwartymi oczami położył rękę na swojej piersi – wspomina Kleinfeld.

Jens Kleinfeld jest kardiologiem sportowym. Po meczu podkreślił, że szkolenie, jakiego udzielił duńskiemu zespołowi medycznemu wcześniej tamtego dnia było kluczowe w procesie przywrócenia Eriksena do życia. Podczas meczu Euro 2020 resuscytacja przebiegła podręcznikowo. Trwała nie więcej niż 2 minuty. Nerwowość reakcji w duńskim zespole medycznym ekspert złożył na karb mniejszego doświadczenia w postępowaniu z chorobami serca. Lekarze sportowi rzadko kiedy są kardiologami, dlatego tak ważna jest edukacja w zakresie prewencji i reagowania na wydarzenia układu sercowo-naczyniowego.

Tomasz Nowak, Evereth News: Panie doktorze, czym jest nagłe zatrzymanie krążenia? Co dzieje się wtedy z organizmem człowieka? 

Dr n. med. Bartosz Szafran: – W przypadku sportowców najczęściej dochodzi do migotania komór. Serce to jest pompa, która pompuje krew. Dzięki temu przepływa i doprowadza tlen do wszystkich ważnych narządów. Przede wszystkim do mózgu. W momencie, kiedy dojdzie do zatrzymania krążenia funkcja pompy serca przestaje działać. Kiedy krew nie krąży, nie przechodzi przez płuca, nie dochodzi wtedy do wymiany tlenowej. Przez to krew nie jest zaopatrywana w tlen z wdychanego powietrza i nie jest rozprowadzana do ważnych narządów.

Co się wtedy dzieję z tymi narządami? 

– Ulegają martwicy. W przypadku zatrzymania krążenia pierwszy umiera mózg. Jest najbardziej wrażliwy. Przestaje funkcjonować i ulega nieodwracalnemu zniszczeniu. To jest podstawowy problem zatrzymania krążenia.

Wtedy ważny jest czas. 

– Możliwość szybkiego podjęcia resuscytacji, czyli zewnętrznego pompowania krwi poprzez masaż serca czy sztuczne oddychanie, jest kluczowe. Po 6-7 minutach mówi się, że mózg jest już nieodwracalnie uszkodzony. Możemy takiego człowieka resuscytować, po to, aby przywrócić mu prawidłową akcję serca, natomiast mózgu już nie odbudujemy. Podstawowe czynności, takie jak oddychanie czy krążenie będą zachowane. Pozostałe funkcje wyższe niestety wtedy już obumierają. Tylko skutecznie i szybko podjęta akcja resuscytacyjna może uratować mózg i życie człowieka.

Czy można przewidzieć wystąpienie takiego zdarzenia? 

– Przypadek zatrzymania krążenia, taki jak u Eriksena jest nagły i niespodziewany. Zatrzymanie krążenia nie dzwoni najpierw i nie mówi, “słuchaj no, podejdź po defibrylator, bo za chwilę przyjdę”. Mam na myśli oczywiście osoby trenujące zawodowo, bez wcześniej zdiagnozowanych chorób przewlekłych. Wymyślono i ustalono natomiast wiele markerów wysokiego ryzyka nagłego zgonu. Zarówno u osób nieuprawiających sportu, jak i u sportowców. Na tym zasadza się właśnie kardiologia sportowa. Na wyłapywaniu osób, które będą miały ryzyko zdarzeń sercowo-naczyniowych.

Na czym polega to “wyłapywanie”? 

– Polskie Towarzystwo Medycyny Sportowej wprowadziło pewne zasady kwalifikacji do uprawiania sportu, które opierają się na ocenie wstępnej. Jest ona nieco szersza niż specjalistyczne badania kierunkowe. Są to m.in. badania fizykalne i EKG. W wybranych przypadkach wykonuje się USG serca oraz inne konsultacje. Badania są systematycznie powtarzane w odstępach co pół roku lub co rok. Dodatkowo poszczególne federacje międzynarodowe mają też swoje zasady dopuszczenia zawodników do rozgrywek. Np. piłkarze, którzy mają uczestniczyć w rozgrywkach UEFA i FIFA przechodzą bardzo szerokie badania lekarskie. Arkusz, który się wypełnia to kilkanaście stron zapisanych drobnym maczkiem. Wśród badań są przede wszystkim obszerne badanie ortopedyczne, bardzo dokładne badanie fizjoterapeutyczne i kardiologiczne, łącznie z USG serca oraz wnikliwą oceną EKG.

Jakie są podstawowe trudności w prawidłowej interpretacji wyników EKG? 

– Elektrokardiogram pomaga wskazać osoby, u których wysiłek fizyczny może być niebezpieczny. Zmiany w EKG czasami są jednak dyskretne. Jest też druga strona. Kiedy elektrokardiogram jest nieprawidłowy, to bardzo łatwo powiedzieć, “dobra chłopie nie możesz ćwiczyć, nie możesz trenować. Koniec i tyle”. Zdarza się, że zupełnie łagodne zmiany typowe dla sportowców przez niektóre osoby są uznawane jako dyskwalifikujące do uprawiania sportu. Szczególnie to dotyczy dzieci i młodzieży.

W ramach grudniowej Konferencji Sekcji Kardiologii Sportowej poprowadzi Pan warsztaty z EKG. Jaka będzie formuła tych zajęć?

– Na warsztatach przeanalizujemy wykresy EKG, które otrzymałem po tym, jak wcześniej zostały błędnie zinterpretowane przez innych lekarzy. Zdarzają się elektrokardiogramy sportowców, u których zmiany zostały przeoczone przez kardiologów sportowych czy lekarzy medycyny sportowej. Czasami tak jest, że elektrokardiogramy pokazują zmiany, które dla kardiologa są dość ewidentne, a przez inne osoby mogą zostać przeoczone. Pokażę też kardiogramy klasyczne, które u lekarzy powinny wzbudzić niepokój. Zarówno jeśli chodzi o arytmię i innego rodzaju nieprawidłowości, które zaliczane są do łagodnych, umiarkowanych i dyskwalifikujących. Dyskwalifikujące zmiany na ogół są nieźle rozpoznawane. Gorzej jest z tymi łagodnymi i umiarkowanymi.

Pomimo wymienionych badań przesiewowych i wnikliwych analiz nie możemy jednak całkowicie wykluczyć ryzyka nagłego zatrzymania krążenia?

– Są takie schorzenia, które mogą sprzyjać nagłym zgonom sercowym, a niekoniecznie zostaną wykryte w badaniach przesiewowych. Ponadto dochodzą czynniki, których nie jesteśmy w stanie wykryć w badaniu screeningowym. Przetrenowanie, aktualny stan nawodnienia, stan elektrolitowy. To, jak bezpośrednio przed wysiłkiem fizycznym zawodnik się odżywiał, jak się regenerował – wszystko ma znaczenie. Możemy mieć do czynienia z bardzo zdrowym człowiekiem, który dozna poważnego urazu tylko dlatego, że będzie miał za niski poziom potasu w surowicy krwi. Wystarczy np. że odbędzie dwa intensywne treningi w wysokiej temperaturze, nie uzupełni elektrolitów, wieczorem wypije jeszcze dwa piwa, bo trener zezwoli i może być problem gotowy.

Oprócz badań przesiewowych, aby zwiększyć bezpieczeństwo zwiększono też środki na wyposażenie stadionów. Jak to wyglądało w Polsce? 

– Euro 2012 wiele zmieniło w tym względzie. Jako koordynator zabezpieczenia medycznego na Euro 2012 brałem udział w przygotowaniu wszystkich stadionów w Polsce. Od 2008 roku dużo jeździliśmy po świecie, m.in. do Londynu, Berlina i RPA, gdzie odbyły się Mistrzostwa Świata w 2010 roku. Tam uczyliśmy się zabezpieczenia medycznego. W rezultacie nasze działania znalazły odzwierciedlenie w ustawodawstwie. W 2011 roku pojawiła się ustawa, która sankcjonuje minimalne warunki zabezpieczenia medycznego nie tylko sportowych wydarzeń, ale wszystkich imprez masowych.

Jak dużo osób zabezpiecza medycznie imprezy masowe w Polsce? 

– Dzisiaj przykładowo mecze Ekstraklasy są zabezpieczone przez dwie karetki, z czego jedna karetka jest wyciągnięta z “systemu”. Zamiast jeździć po wyznaczonym obszarze miasta do chorych, przyjeżdża na stadion i tam przez dwie godziny stacjonuje. Ostatnio na stadionie we Wrocławiu podczas meczu z Legią było ponad 23 tys. kibiców. Przy takim obłożeniu stadionu personel służb medycznych to od 50 do 60 osób. Składają się na to 4 karetki, co najmniej 4 punkty pierwszej pomocy i pełny sprzęt do zaawansowanych działań ratowniczych.

Czy wprowadzone zmiany zwiększyły skuteczność działań medycznych? 

– Mogę podać przykład ze swojego doświadczenia. Na pierwszej imprezie na stadionie wrocławskim, która odbyła się w 2011 roku, doszło do nagłego zgonu sercowego u młodego człowieka, który był na trybunie VIP. Udało się go uratować. To było po wprowadzeniu nowych standardów. Gdyby nie one, gdyby to nie było zabezpieczone tak jak teraz, to ten człowiek nie miałby żadnych szans przeżycia.

Jak wygląda życie osób, które przeżyły nagły zgon sercowy? 

– Nagłe zatrzymanie krążenia jest najbardziej spektakularne i można powiedzieć medialne. Dlatego o nim słyszymy. Z perspektywy naukowej jednak to nie jest duża liczba. To dotyka zazwyczaj młodych ludzi trenujących na wysokim sportowo poziomie. Są to kwestie bardzo indywidualne i nie mamy gotowych zaleceń. Jeżeli mówimy o pacjentach po zatrzymaniu serca, nie ustalono takiego standardu postępowania, co z takim pacjentem zrobić. Gdyby nawet zebrać wszystkie takie przypadki z całego świata rozłożone w czasie, nie jesteśmy w stanie na ich podstawie przygotować uniwersalnych zaleceń. Zwłaszcza kiedy mówimy o profesjonalnych sportowcach, nie jest to jednoznaczne. Powinniśmy dopuścić ich z powrotem do sportu – tak czy nie? Pod jakimi warunkami? Jak dalej postępować? Taki pacjent powinien mieć kardiowerter wszczepiony – tak czy nie? Na to standardów nie ma i do takich przypadków podchodzi się bardzo indywidualnie.

A co w przypadku osób, u których doszło do bardziej powszechnych zaburzeń układu krążenia? 

– Mamy np. postępowanie z migotaniem przedsionków. To jest najbardziej powszechna arytmia, która występuje. W Polsce powyżej 65. roku życia 10-15% społeczeństwa ma migotanie przedsionków. To jest grupa na tyle duża, że jesteśmy w stanie wypracować pewnego rodzaju zalecenia. Wiemy, co pacjenci muszą brać, a czego nie. Podobnie mamy już wypracowane pewne zalecenia w przypadkach zawału serca wśród maratończyków. O tym się nie mówi, ale ilość pacjentów, którzy po biegu w imprezach rangi maratonu nowojorskiego lub berlińskiego trafiają z zawałami do szpitala jest już na tyle duża, że dla takich osób powstały już pewne zalecenia.

Bieganie w maratonach może być niebezpieczne? 

– Ostatnio bardzo popularne wśród sportowców amatorów stało się kolarstwo, triathlon czy wspomniane bieganie. Jeżeli mówimy o maratonie, to on jest niekorzystny dla układu krążenia. Były takie badania, które pokazywały, że przebiegnięcie Biegu Rzeźnika w Bieszczadach, który polega na przebiegnięciu 70 km w górach, u większości startujących dawało wyrzut markerów martwicy mięśnia sercowego przypominający zawał mięśnia sercowego. Takie sporty na pewno nie są korzystne. I to może dotknąć najzdrowszego człowieka.

Jak więc ćwiczyć, żeby być zdrowym? 

– Korzyści czerpiemy z wysiłku fizycznego, który jest odpowiednio zaprogramowany i odpowiednio dostosowany do danego człowieka i przypadku. Zupełnie inaczej będziemy mówili o 20 latku bez schorzeń i obciążeń, a inaczej będziemy podchodzili do 60-70 latka, który przebył zawał mięśnia sercowego. Żeby ten wysiłek był korzystny nie może być za mały, ale też nie może być za duży. Jeżeli mówimy o tych profesjonalnych sportowcach i teoretycznie zdrowych ludziach, to w ich przypadku też jest granica, za którą wysiłek fizyczny jest już niekorzystny.

Co może pomóc w określeniu tej granicy?

– Oceniając każdy aspekt zdrowia warto odnieść się do tzw. krzywej “U”. Jeżeli oceniamy ryzyko zawału, ryzyko zgonu, ryzyko wystąpienia nadciśnienia tętniczego to zupełny brak aktywności zwiększa to ryzyko. Potem do pewnego momentu, dzięki systematycznej aktywności fizycznej to ryzyko maleje. Natomiast jeśli przekroczymy pewną barierę intensywności wysiłków fizycznych, to ryzyko znowu zaczyna rosnąć. Mówimy wtedy o “paradoksie sportu”.

Dr n. med. Bartosz Szafran jest specjalistą kardiologii i chorób wewnętrznych z ponad 20 letnim doświadczeniem, specjalistą w leczeniu pacjentów z niewydolnością układu krążenia, zaburzeniami rytmu serca, przewodnictwa, a także wszczepionymi stymulatorami/kardiowerterami, wielokrotnym Przewodniczącym Komitetu Organizacyjnego Konferencji Kasprowisko oraz spotkań Asocjacji Elektrokardiologii Nieinwazyjnej i Telemedycyny Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego.

Artykuł Nie czas pękać, gdy nagle serce stanie. Rozmowa z kardiologiem sportowym dr. Bartoszem Szafranem pochodzi z serwisu Evereth News.

– Sport i myślenie idą w parze. Jak człowiek nie czyta, to mózg gorzej pracuje. Podobnie jest z mięśniami. Jeśli nie ćwiczymy – zanikają. Jest to szczególnie ważne w przypadku organizmu młodego człowieka, który się rozwija. Dlatego naszym zadaniem jest odróżnić zdrowotną aktywność fizyczną od tej, która jest potencjalnie niekorzystna – mówi dr Miszczak-Knecht.

Obniżona sprawność fizyczna dzieci i młodzieży najczęściej nie wynika z ograniczeń fizjologicznych, lecz ze stanu przewlekłej małej aktywności. Sport pomaga uzyskać nie tylko wymarzoną sylwetkę i dobre samopoczucie, lecz także zapobiec wielu chorobom. Współczesne podejście kardiologów sportowych stawia na rozwój maksymalnej sprawności fizycznej w granicach fizjologicznych możliwości jednostki.

Tomasz Nowak, Evereth News: Pani doktor, czym różni się klasyczna kardiologia od tej w ujęciu sportowym?

Dr Maria Miszczak-Knecht: – Kardiologia sportowa jest fragmentem klasycznej kardiologii. Dotyczy problemów układu krążenia u sportowców lub pacjentów, którzy mają problemy kardiologiczne, a chcą uprawiać sport. W obu grupach zachodzą inne zmiany w układzie krążenia. Szczególnie ważna jest grupa dzieci z wadami wrodzonymi serca, dzieci, które powinny być aktywne fizycznie, a nie zawsze ich choroba na to pozwala.

Chodzi o odróżnienie zmian adaptacyjnych od tych, które są potencjalnie szkodliwe? 

– Tak. U sportowców dochodzi do zmian adaptacyjnych w układzie krążenia na skutek treningu. Musimy te zmiany monitorować, aby nie dopuścić do niepożądanych zdarzeń kardiologicznych. Druga populacja to są osoby, które mają chorobę kardiologiczną i chcą być aktywne sportowo. Są to pacjenci z bardzo różnymi schorzeniami układu krążenia. Odróżnienie zmian adaptacyjnych od tych, które są już zmianami patologicznymi nie jest wcale łatwe.

Czy choroby układu krążenia wykluczają aktywność sportową? 

– Nie. Przeciwnie. W większości takich przypadków aktywność fizyczna jest niezbędna dla zdrowego rozwoju. Wiedza postępuje z roku na rok. Mamy coraz więcej zaleceń i wytycznych, jak postępować w mniej oczywistych przypadkach. Jesteśmy w stanie z coraz większą precyzją określić, co jest dobre, a co złe dla pacjentów z chorobami układów krążenia. W poszczególnych obszarach różnych chorób kardiologicznych są określone pewne ograniczenia aktywności. Nie wykluczamy jej jednak, tak jak to było kiedyś.

Czyli jak? 

– Na przestrzeni lat mojej pracy zawodowej wiele się zmieniło. Przede wszystkim zaczynamy inaczej postrzegać pacjentów, którzy mają schorzenia kardiologiczne. Do tej pory w większości sytuacjach pacjenci nie byli dopuszczani do wysiłku fizycznego. Dzisiaj jest inaczej, wręcz zalecamy im ten wysiłek.

Z czego wynika ta zmiana? 

– Zaczynamy inaczej rozumieć aktywność fizyczną. Następuje ewolucja sposobu myślenia o wysiłku. Jako lekarze i społeczeństwo zaczynamy ją postrzegać w szerokim świetle profilaktyki zdrowotnej. Zarówno w aspekcie kardiologii sportowej, jak również w sposobie podejścia do życia i cieszenia się z tego życia przez osoby, które mają problemy kardiologiczne. To są ogromne zmiany. Mamy też coraz więcej dowodów, które pozwalają nam dopuszczać pacjentów do aktywności sportowej. Badania dowodzą, że wysiłek jest zalecany ze wszech miar. Również w sytuacjach, w których do tej pory był zakazany, okazuję się, że możemy go używać. Niezależnie, czy mówimy o nadciśnieniu tętniczym czy zaburzeniach metabolicznych – sport pomaga nam leczyć choroby i zapobiegać powikłaniom. Trzeba to tylko robić rozsądnie, z uwzględnieniem indywidualnego charakteru zmian patologicznych u danej osoby.

Na jakiej podstawie dobierane są rodzaje aktywności fizycznej? 

– W zależności od patologii, którą osoba posiada, wyniki badań i zalecenia pozwalają nam na doprecyzowanie zakresu wysiłku oraz jego typu. Nie każdy będzie dobry. Wspólnie z pacjentem jesteśmy w stanie wybrać ten rodzaj aktywności, który będzie pacjentowi odpowiadał. Będzie go lubił. Jeden woli pływać, inny jeździć na rowerze. Przede wszystkim szukamy takiego rodzaju wysiłku fizycznego, który w konkretnej patologii układu krążenia nie będzie szkodliwy.

Jakie badania pozwalają wykryć wady układu krążenia? 

– Podstawowym badaniem jest badanie echokardiograficzne. Ocenia zaburzenia hemodynamiczne w przepływie krwi, czyli zwężenia, niedomykalności na poziomie zastawek, szczelności naczyń, przeciążenia objętościowe lub ciśnieniowe powstałe na skutek wad poszczególnych jam. Natomiast czynność serca oceniają takie badania elektrokardiograficzne, jak standardowe EKG i badanie met. Holtera. To są dwa podstawowe badania. W rzadszych sytuacjach w grę może wchodzić test wysiłkowy, rezonans magnetyczny.

Powszechną przyczyną wielu chorób układu krążenia i powikłań jest otyłość. Według statystyk WHO ponad miliard osób na świecie jest otyła. Jak sytuacja wygląda w Polsce? 

– Sytuacja w Polsce wygląda tragicznie. Mamy krzywą rosnącą dzieci i młodzieży z otyłością. To jest ogromny problem. Sport jest szczególnie ważny dla tej grupy pacjentów. Ponieważ organizmy dzieci ciągle się rozwijają, poprzez określony wysiłek fizyczny wspierane są naturalne procesy rozwojowe. W ten sposób buduje się magazyn na całe życie. Nie chodzi tutaj tylko o ogólną sprawność fizyczną, lecz także m.in. o rozwój zdrowych stawów i kości, zdrowy kręgosłup lub zdrowe naczynia wieńcowe.

A nawyki? 

– Też. W okresie dorastania rozwijają się przy okazji naturalne nawyki do wysiłku fizycznego, które potem zostają na całe lata. Dlatego jest to ogromnie ważne, żeby je wszczepiać jak najwcześniej i nie ograniczać dzieci w aktywności sportowej. Zmieniamy sposób myślenia i musimy zmienić sposób myślenia społeczeństwa. Tak, jak to jest tylko możliwe.

Co można zrobić? 

– Należy przede wszystkim zmienić sposób myślenia lekarzy, którzy na co dzień zajmują się dziećmi i młodzieżą. Są to przede wszystkim pediatrzy i lekarze rodzinni. Oni są najczęściej tym ogniwem między specjalistą a pacjentem. Część z nich dotychczas nie podejmowała decyzji związanych z dopuszczeniem dziecka do aktywności sportowej. Zmiany te zostały wymuszone poprzez przepisy prawne. Przez to sami lekarze nie do końca czują się pewnie w tej roli.

Spotkania i rozmowy też pomagają. Przed nami 14. Konferencja Sekcji Kardiologii Sportowej. O czym będzie mowa, kto jest jej adresatem?

– Takie spotkania jak konferencja SKS rozszerzają horyzonty. Obok wykładów dydaktycznych, których wiodącymi tematami będzie obrazowanie w kardiologii sportowej oraz genetyka w sporcie, zaplanowaliśmy warsztaty. Tradycją są warsztaty elektrokardiograficzne omawiające zapisy EKG, zarówno pediatryczne, jak i u osób dorosłych. Tematyka wykładów i warsztatów jest dedykowana nie tylko kardiologom, ale również lekarzom sportowym i podstawowej opieki zdrowotnej, czyli lekarzom tych specjalności, do których w pierwszej kolejności „trafiają” sportowcy – obecni oraz ci przyszli.

Dr n. med. Maria Miszczak jest kardiologiem dziecięcym w Klinice Kardiologii w Instytucie „Pomnik-Centrum Zdrowia Dziecka”, Konsultantką Krajową w dziedzinie kardiologii dziecięcej oraz przewodniczącą Sekcji Kardiologii Sportowej Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego.

Artykuł Unikanie zbędnych zakazów. Rozmowa z kardiologiem dziecięcym dr Marią Miszczak-Knecht pochodzi z serwisu Evereth News.

– Nie wystarczy powiedzieć, że powinno się coś zrobić. O tym, mniej więcej, wszyscy wiedzą. Tak samo, że nie powinno się palić papierosów ani jeść niektórych rzeczy w dużych ilościach. Powiedzieć i pokazać, jak zacząć ćwiczyć, to – jak mówi kardiolog sportowy, prof. dr hab. n. med. Łukasz Małek – trzeba zrobić, aby w końcu coś się zmieniło.  W rozmowie z Evereth News prof. Małek opowiada o problemach serca i treningowych mitach, o swoich pacjentach i zbliżającej się 14. Konferencji Sekcji Kardiologii Sportowej.

Dla serca życie jest proste. Dopóki może, bije. Regularna aktywność fizyczna (trening) wyzwala liczne procesy adaptacyjne, m.in. w układzie krążenia, oddechowym, nerwowym i w mięśniach szkieletowych. Serce sportowca jest większe niż u osób nietrenujących. Wskutek wieloletniego treningu u osób wykonujących regularnie intensywną pracę fizyczną dochodzi do powiększenia serca i zwolnienia jego rytmu. Statystycznie serce sportowca też bije dłużej.

Podstawowym zadaniem kardiologa sportowego jest badanie serc sportowców amatorów i zawodowców. Poza tym, zajmuje się promowaniem aktywności fizycznej jako elementu zdrowego stylu życia.

Tomasz Nowak, Evereth News: Panie Profesorze, kto zazwyczaj trafia do pana gabinetu?

Prof. Łukasz Małek: – Kardiologia sportowa wyszła od tego, że zajmowała się sercami sportowców – wyczynowych lub pół wyczynowych. To były początki. Dzisiaj jest to dziedzina, która zajmuje się głównie amatorami, ze względu na ich dużą liczbę: młodymi zawodnikami, ambitnymi amatorami w średnim wieku i osobami starszymi w kategorii masters. Są to głównie osoby, które uczestniczą w maratonach, półmaratonach i Ironmanach. Są też pacjenci po chorobach i z różnego rodzaju powikłaniami.

W Polsce pokutuje nastawienie na szpitalną opiekę nad pacjentami, którzy już są chorzy. Dominuje model skoncentrowany na leczeniu chorób i powikłań, zamiast na zapobieganiu. Dlatego często trafiają do mnie pacjenci, którzy mają już jakieś problemy. Na szczęście zwiększa się też liczba sportowców bardziej świadomych i dbających o zdrowie, którzy przechodzą regularne badania.

Jak często powinniśmy trenować, aby zmniejszyć ryzyko chorób serca?

– Według zaleceń jest to 150 min. ćwiczeń w tygodniu. Oczywiście, nie jednorazowo. Aby uzyskać optimum korzyści, powinny dominować ćwiczenia aerobowe. Chodzi przede wszystkim o trening tlenowy, np. bieganie. Jest to jednak minimum. Jeśli zwiększymy tę ilość dwu lub trzykrotnie – korzyści, jakie uzyskamy, będą optymalne. Czyli powinniśmy dążyć do nawet 450-600 min. umiarkowanej intensywności tygodniowo.

Czy serce „lubi” tylko umiarkowaną intensywność?

– Nie jest tak, że musimy ograniczać się wyłącznie do wysiłku o umiarkowanej intensywności. Można powiedzieć, że zdrowe serce lubi wysiłek umiarkowany rozłożony w dłuższym czasie lub bardziej intensywny trening, który trwa krócej. Korzyści są pochodną iloczynu czasu i intensywności. Jeśli zwiększymy intensywność, wtedy możemy skrócić czas. Warto też dodać do swoich aktywności raz lub dwa razy w tygodniu trening siłowy. Trening wytrzymałościowy nie wpływa tak bardzo na kości i siłę mięśniową, jak ten zbudowany w oparciu o pracę na większych ciężarach. Dla uzyskania pełni korzyści należy też dodać ćwiczenia rozciągające oraz stabilizujące równowagę. No i trzeba też pamiętać o regeneracji.

Jakie są mity związane z aktywnością ruchową?

– W obiegu istnieje wiele mitów związanych z aktywnością fizyczną, np. taki: żeby być aktywnym trzeba być sportowcem i trenować w klubie. A tu tak naprawdę chodzi o ruch. Może być to spacer lub inna aktywność, np. ruch wokół domu i w najbliższej okolicy. Kolejny mit zakłada, że aktywność w pracy przekłada się na zdrowie, tak samo jak aktywność spontaniczna, wykonywana w czasie wolnym. Tak nie jest. Badania pokazują, że praca, w której dużo się stoi, chodzi i ogólnie rusza, nie zastąpi czasu poświęconego na trening. Nie ma też czegoś takiego, jak sezon na aktywność fizyczną. Wypad za miasto na rower lub tygodniowy wyjazd na narty nie sprawi, że nagle będziemy wysportowani. O swoją formę i zdrowie dbamy przez cały rok.

Czym zajmuje się kardiolog sportowy? 

– Zajmujemy się oceną bezpieczeństwa i ryzyka. Sprawdzamy, czy u osób aktywnych występują choroby serca i czy ze względów bezpieczeństwa należy ograniczyć ich intensywną aktywność ruchową, aby uniknąć nieszczęśliwych wypadków. Ale trzeba też pamiętać, że serca osób, które są bardzo aktywne wyglądają nieco inaczej. Staramy się zatem nie wylewać dziecka z kąpielą.  Właściwe zróżnicowanie co jest normą adaptacyjną, a co jest nieprawidłową zmianą – to są zadania kardiologów sportowych. Uczymy też tego kardiologów ogólnych, którzy nie mają na co dzień do czynienia ze sportowcami. Serce, szczególnie u młodych sportowców, którzy trenują sporty wytrzymałościowe, powiększa się symetrycznie. Przez to bije też wolniej. Może być to nawet 30 kilka uderzeń na minutę. Chodzi o to, żeby znać te zmiany i umieć odróżnić te, które są prawidłowe od tych potencjalnie sugerujących podłoże choroby serca. Osobom z ewentualną chorobą serca też nie powinniśmy zabraniać aktywności, a jedynie dostosować jej zakres, rodzaj, intensywność do rodzaju choroby i jej stadium zaawansowania czy obecności powikłań

Co pomaga kardiologom sportowym w rozpoznawaniu tych zmian?

– Kardiologia sportowa rozwija się bardzo dynamicznie. Jest coraz więcej dokumentów i wytycznych, które mówią jak te zmiany interpretować. Powszechnie stosowane są badania EKG i echo serca, które najczęściej są wystarczające, aby określić, co u sportowców jest jeszcze normą, a co już nie. Badamy przypadki kliniczne zawodowych sportowców. Powstało też wiele nowych badań związanych z większym zainteresowaniem sportem wśród sportowców amatorów. Mówimy tu także o sytuacjach ekstremalnych, takich jakie panują  podczas wypraw wysokogórskich, nurkowania sportowego czy wielodniowych ultramaratonów na pustyni. Z wyników prac korzystają zarówno amatorzy, jak i zawodowcy. Jest to bardzo ważne, żeby niepotrzebnie nie zakazywać sportowcom czy osobom aktywnym uprawiania sportu tylko dlatego, że mają te odstępstwa, które są nietypowe w stosunku do osób, które nie są aktywne.

Przed nami 14. Konferencja Sekcji Kardiologii Sportowej. Co będzie tematem tegorocznej edycji wydarzenia? Kto jej jest adresatem? 

– Zostanie omówionych wiele aspektów czysto kardiologicznych. W programie znajdą się też elementy zrozumiałe dla uczestników, którzy nie są kardiologami. Wykład inaugurujący  profesora Tomasa Vetrovsky’ego z Uniwersytetu Karola w Pradze poruszy zagadnienia strategii, które są pomocne w zwiększaniu aktywności fizycznej w populacji ogólnej. Obejmują one różne sposoby wsparcia i motywacji, wyznaczania celów oparte także o wykorzystanie narzędzi, takich trackery czy zegarki.

Tematyka wykładów i warsztatów jest dedykowana nie tylko kardiologom, ale również lekarzom sportowym i podstawowej opieki zdrowotnej. Są to lekarze tych specjalności, do których często w pierwszej kolejności „trafiają” sportowcy. Od kiedy został zniesiony wymóg uzyskania zaświadczeń od możliwości uprawiania wyczynowego sportu od lekarza specjalisty u osób do 23 roku życia, to właśnie lekarze rodzinni często jako pierwsi spotykają się ze sportowcami. Dlatego wiedza o tym, kiedy można uprawiać sport wyczynowy, a kiedy nie można do tego dopuścić, jest bardzo ważna dla lekarzy tej specjalności. Lekarze medycy sportowej, którzy często wywodzą się ze środowiska ortopedycznego, także znajdą coś dla siebie. Jeżeli w trakcie zawodów występują bowiem sytuacje bezpośredniego zagrożenia życia, to są to najczęściej incydenty kardiologiczne. Zatrzymanie krążenia jak u Eriksena w meczu Mistrzostw Europy, pokazuje, że w pierwszej kolejności na to trzeba zwracać uwagę i być przygotowanym na natychmiastową interwencję.

Poza wykładami zostaną przeprowadzone też zajęcia praktyczne i warsztaty. Czego będą one dotyczyć?

– Zostaną poprowadzone warsztaty EKG. Jest to podstawowe badanie u sportowców. Zostaną omówione przypadki kliniczne, a także porozmawiamy o sportowcach masters – jak ich badać, na co zwracać uwagę. Na konferencji znajdą odpowiedź na swoje pytania osoby, które same borykają się z różnymi chorobami serca, np. kardiomiopatią lub kanałopatią.

Kardiolog sportowy współpracuje z przedstawicielami innych zawodów medycznych. Czy im także zostanie poświęcona część wykładów?

– Tak. Część wykładów zostanie poświęcona diecie czy chorobom cywilizacyjnym. Coraz większa grupa osób, które do nas trafiają to osoby aktywne, które chcą trenować świadomie. To jest fajne. W sport wplecione są jednak kontuzje, problemy mięśniowo-szkieletowe, dlatego współpracujemy z fizjologami i ortopedami, kiedy wymagana jest operacja lub zabieg korekcyjny. Współpracujemy też z innymi specjalnościami medycznymi. Np. w przypadku stwierdzenia nieprawidłowego stężenia glukozy pacjent zostaje przekazany do diabetologa. Z dietetykami pracujemy nad zmianą stylu życia pacjenta na zdrowszy. Jeśli zdarzają się problemy ze stresem w pracy lub życiu codziennym, problemy ze snem, wtedy pacjent zostaje skierowany do psychologa lub specjalisty od zaburzeń snu.

Spotkania i konferencje z pewnością wpływają na rozwój tej dziedziny. Co jeszcze powinno się zmienić, aby praca kardiologów sportowych była bardziej efektywna? 

– Budujemy świadomość i tłumaczymy, na czym polega zdrowy tryb życia oparty na aktywności fizycznej. Nie wystarczy jednak powiedzieć, że powinno się coś robić. O tym wie każdy. Tak samo jak to, że nie powinno się palić papierosów ani jeść w dużych ilościach niektórych potraw. Powiedzieć i pokazać, jak zacząć ćwiczyć, na czym to polega – to trzeba zrobić, aby w końcu coś się zmieniło. Inną rzeczą, która powinna ulec zmianie to zbyt konserwatywne podejście pewnych grup lekarzy. Zdarza się, że niepotrzebnie zakazują aktywności fizycznej osobom bez jakichkolwiek przeciwwskazań. Uważają, że wszystko ponad lekką aktywność fizyczną jest już niebezpieczne. W ten sposób wyrządzają krzywdę swoim pacjentom. Zapominają, jakie korzyści daje regularna aktywność fizyczna. W skali populacyjnej korzyści zawsze będą większe niż ryzyko.

Nasze organizmy rozwinęły się pod wpływem aktywności fizycznej, która przez setki tysięcy lat była czymś normalnym dla człowieka. Zapomnieliśmy o tym, że jesteśmy zwierzętami, nie komputerami. Ewolucyjnie nie jesteśmy przystosowani do spędzania całych dni w biurze w pozycji siedzącej. Jeśli tego nie zmienimy, nasze organizmy będą cierpiały. Z tym trzeba walczyć.

Profesor Łukasz Małek jest kardiologiem sportowym. Sam regularnie uprawia sport. Jest ultramaratończykiem i biegaczem trailowym. Trenuje 4-5 razy w tygodniu. Dla zdrowia!

Artykuł „Serca osób, które są aktywne wyglądają inaczej.” Rozmowa z kardiologiem sportowym prof. Łukaszem Małkiem pochodzi z serwisu Evereth News.