Jak podkreślają eksperci kampanii „Zerwij z alergią – wybierz zdrowie”, zabiegi odczulające na jad owadów błonkoskrzydłych (osy, pszczoły, szerszenie) są terapią ratującą życie. Dlatego pomimo pandemii powinny być kontynuowane zgodnie ze schematem, jaki zalecił alergolog.
Prof. Marita Nittner-Marszalska z Katedry i Kliniki Chorób Wewnętrznych, Pneumonologii i Alergologii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu zwróciła uwagę, że nie każda reakcja po użądleniu przez osę, pszczołę lub szerszenia ma charakter alergii.
Typową reakcją na jad u osób nieuczulonych jest ból, świąd i niewielki obrzęk w miejscu użądlenia. Natomiast może również dojść do alergicznej reakcji systemowej, która może mieć różny przebieg. Łagodny objawia się zaczerwienieniem i swędzeniem skóry, a także bąblami pokrzywkowymi na ciele. Gwałtowny charakteryzuje się obrzękiem warg, powiek, szyi czy twarzy. Niekiedy alergicznej reakcji systemowej towarzyszy również ból brzucha, niepokój, a nawet skurcz oskrzeli. Najbardziej niebezpieczne dla osób uczulonych są ciężkie reakcje systemowe.
– Pojawia się uczucie przeszkody w gardle, duszności, kaszel ze świszczącym oddechem, zasłabnięcie, bóle brzucha, a nawet utrata przytomności – powiedziała alergolog. W najpoważniejszych przypadkach może rozwinąć się wstrząs anafilaktyczny, wymagający natychmiastowego, specjalistycznego leczenia.
Jakie objawy świadczą o konieczności odczulania?
Zgodnie z wytycznymi amerykańskich i europejskich towarzystw, swoistej immunoterapii alergenowej, czyli odczulaniu powinny być poddane te osoby, u których po użądleniu owadów rozwinęły się bardzo ciężkie objawy, takie jak zaburzenia oddychania z powodu obrzęku górnych dróg oddechowych, duszność bronchospastyczna czy objawy sercowo-naczyniowe.
– Decyzja w tym wypadku jest jednoznaczna: taki pacjent powinien być natychmiast poddany immunoterapii, ponieważ występuje u niego bardzo duże ryzyko, że przy kolejnym użądleniu wystąpi równie ciężka lub cięższa reakcja alergiczna zagrażająca jego życiu – wyjaśniła prof. Nittner-Marszalska.
Na czym polega immunoterapia alergenowa?
Swoista immunoterapia alergenowa to nic innego jak, podanie w szczepionkach minimalnej ilości substancji alergizującej, po to by nauczyć układ immunologiczny pacjenta tolerancji składników jadu. Jak podkreśliła prof. Nittner-Marszalska, w dobie pandemii odczulanie na jad owadów jest kontynuowane, ponieważ zaprzestanie go stwarza dla pacjenta bardzo poważne zagrożenie.
– W naszym ośrodku immunoterapia jadem owadów jest prowadzona regularnie i jej schemat nie uległ zmianie. Wprowadziliśmy szereg ograniczeń: umawiamy się z każdym pacjentem na określoną godzinę – tak, by chorzy nie spotykali się jak dotychczas w poczekalni. Wszyscy są w maseczkach, a personel dodatkowo w przyłbicach i podwójnych rękawiczkach – podkreśla specjalistka.
Przeczytaj także: Ok. 3 tys. przypadków boreliozy od początku roku. To 40% mniej niż w 2019 r.
„Ciężkie alergiczne ogólnosystemowe reakcje mogą imitować reakcje sercowo-naczyniowe, zawał, udar”
Jak zauważyli eksperci, statystyki tworzone na podstawie udokumentowanych przypadków śmierci w wyniku użądlenia mogą być zaniżone, ponieważ u części zgonów nie ustalono faktycznej przyczyny.
– Ciężkie alergiczne ogólnosystemowe reakcje mogą imitować reakcje sercowo-naczyniowe, zawał, udar – zauważa prof. Nittner-Marszalska. Najcięższa reakcja, czyli wstrząs anafilaktyczny, charakteryzuje się tym, że czasem bez objawów skórnych, np. obrzęków, nagle dochodzi do spadku ciśnienia krwi, co pociąga za sobą takie konsekwencje, jak np. zaburzenia akcji serca, utrata przytomności, zaburzenia oddychania. Jeżeli więc doszło już do spadku ciśnienia, a pacjent jest nieprzytomny i brak nam danych, co się zdarzyło, to musimy tę sytuację różnicować z wieloma innymi sytuacjami zdrowotnymi – dodała.
Nie jesteśmy w stanie przewidzieć wystąpienia ciężkiej reakcji alergicznej
Niekiedy do pojawienia się symptomów alergii po użądleniach dochodzi dopiero przy okazji kolejnego użądlenia.
– Jeśli więc pacjent jest nieświadomy swoich predyspozycji i w wyniku użądlenia pojawiają się objawy anafilaksji powodujące zgon, trudno powiązać ich przyczynę z użądleniem – przyznaje prof. Nittner-Marszalska.
Kto może zostać poddany immunoterapii?
Zabiegi odczulające wykonuje się pacjentom w każdym wieku, również dzieciom. Aby je bezpiecznie przeprowadzić niezbędne będą jednak szczegółowe badania, zarówno pod kątem alergii, jak i chorób dodatkowych. Immunoterapię przeprowadza się w dwóch etapach, wstępnym i podtrzymującym. Etap pierwszy trwa od kilku godzin do kilku tygodni. Kończy się uzyskaniem tolerancji na dawkę jadu. Następnie jest ona co 4-6 tygodni podawana w fazie podtrzymującej, przez trzy do pięciu lat.
Jak twierdzi prof. Nittner-Marszalska, faza wstępna immunoterapii jest najtrudniejszym etapem leczenia i powinna być przeprowadzana w szpitalnym ośrodku specjalistycznym, który zapewnia natychmiastową pomoc w razie wystąpienia powikłań.
– Każdy niepożądany objaw, jaki wystąpi po zastrzyku, musi być zarejestrowany i opanowany. Po kilku godzinach proces wstępny odczulania jest zakończony – opisuje specjalistka.
Ekspertka oceniła immunoterapię alergenową jako leczenie skuteczne i bezpieczne, pod warunkiem, że wykonywana jest przez doświadczonego alergologa.
Immunoterapia sprawdza się u 90-100 % pacjentów
U 90–100 proc. pacjentów u których wykonuje się immunoterapię uzyskuje się pełną ochronę przed groźną reakcją na jad osy, natomiast u ponad 80 proc. na jad pszczoły.
– Warto podkreślić, że na całym świecie nie odnotowano dotychczas ani jednego zgonu z powodu immunoterapii – podkreśla prof. Nittner-Marszalska.
Jak dodała prof. Nittner-Marszalska, hospitalizacja związana z podaniem szczepionki na jad owadów jest w Polsce refundowana, a pacjent nie powinien mieć problemów, żeby dostać się do ośrodka blisko swojego miejsca zamieszkania.
Kampanię „Zerwij z alergią – wybierz zdrowie” prowadzi Polskie Towarzystwo Alergologów oraz Polska Federacja Stowarzyszeń Osób Chorych na Astmę, Alergie i POChP.
Źródło: naukawpolsce.pap.pl
Przeczytaj także: Rola fizjoterapeuty/osteopaty w łagodzeniu bólu u kobiet ciężarnych
