Jak wynika z raportu „Stan Sanitarny Kraju w 2022 r.”, opracowanym przez Główny Inspektorat Sanitarny, w 2022 r. zarejestrowano ogólny wzrost zakażeń oraz zachorowań na choroby zakaźne. Od kilku lat obserwuje się również tendencję wzrostową zgłaszalności liczby ognisk szpitalnych. 

W raporcie „Stan sanitarny kraju w 2022 roku” podsumowano pracę Państwowej Inspekcji Sanitarnej w ubiegłym roku.

Wzrost zachorowań na choroby zakaźne

W 2022 r. zaobserwowano ogólny wzrost liczby zakażeń i zachorowań na choroby zakaźne (z wyjątkiem salmonellozoz). Eksperci są zgodni, że ogromny wpływ na sytuację epidemiologiczną miała pandemia COVID-19, a właściwie zniesienie obostrzeń obowiązujących w latach 2020-2021 r. Zwiększenie swobody w przemieszczaniu się i kontaktowaniu przyczyniło się do odnotowywania większej liczby przypadków innych chorób zakaźnych. W porównaniu z danymi pochodzącymi sprzed 2020 r. (czyli sprzed początku epidemii COVID-19) nie są to jednak drastyczne różnice sugerujące pogorszenie sytuacji epidemiologicznej w Polsce – zaznaczono w raporcie.

Wzrost zachorowań i liczby zakażeń przede wszystkim dotyczy wieku dziecięcego oraz zakażeń jelitowych wywołanych przez wirusy. W 2022 r. zaobserwowano również rosnącą liczbę zachorowań na ospę małpią. W 2022 r. zarejestrowano także 4 701 874 przypadków grypy i podejrzeń zachorowań na grypę, w tym 29 zgonów.

W Polsce wśród przyczyn zatruć pokarmowych nadal najczęstsze są zakażenia wywołane odzwierzęcymi pałeczkami jelitowymi Salmonella. Jednocześnie w przypadku chorób przenoszonych drogą pokarmową najczęściej występują zakażenia, takie jak: zakażenia rotawirusowe, norowirusowe, a także wirusowe zapalenie wątroby typu A (WZW typu A). W 2022 r. potwierdzono aż 6546 zachorowań. Warto również zaznaczyć, że niepokojąco wzrosła liczba zachorowań na gruźlicę. Wykryto aż 4205 przypadków. W Polsce w ciągu ostatnich lat zgłoszono od 150 do 250 przypadków zachorowań na kleszczowe zapalenie mózgu. W 2022 r. zarejestrowano 445 przypadków. W związku ze wzrostem chorób zakaźnych przeprowadzono ogólną kontrolę stanu sanitarnego nadzorowanych obiektów.

Wzrost zgłaszalności liczby ognisk zakażeń szpitalnych

Jak podkreślono w raporcie, od kilkunastu lat w Polsce obserwuje się tendencję wzrostową zgłaszalności ognisk zakażeń szpitalnych. W 2022 r. zgłoszono 5 107 ognisk. Najczęstszym czynnikiem etiologicznym, podobnie jak w latach 2020-2021, był COVID-19. W 2022 r. zgłoszono 4175 ognisk wywołanych SARS-CoV-2, co stanowiło 81,7% (w 2021 r. – 77,2%) wszystkich ognisk zakażeń. Pozostałe ogniska (931 z 5 107 zgłoszonych) dotyczyły zakażeń bakteryjnych, wirusowych, pasożytniczych oraz grzybiczych.

– Zwiększoną zgłaszalność ognisk zakażeń szpitalnych na przestrzeni wielu lat należy wiązać z lepszym nadzorem ZKZS w podmiotach leczniczych, wykorzystaniem badań z zakresu diagnostyki mikrobiologicznej, jak również wzrastającą świadomością personelu szpitali oraz lepszą realizacją obowiązujących przepisów związanych ze zgłaszalnością ognisk epidemicznych, w wyniku wejścia w życie nowej ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, do której wprowadzono przepisy o zgłaszaniu ognisk epidemicznych – czytamy na łamach raportu.

Największą zgłaszalność ognisk zakażeń szpitalnych zarejestrowano ze szpitali powiatowych/miejskich (44 proc.) oraz specjalistycznych (psychiatryczne, rehabilitacyjne; 31,4 proc.).

Ocena stanu sanitarnego

Państwowa Inspekcja Sanitarna przeprowadziła ocenę stanu higieniczno-sanitarnego podmiotów prowadzących działalność leczniczą. Ewidencja objęła 33 745 obiektów działalności leczniczej realizowanej przez podmioty lecznicze udzielające stacjonarnych i całodobowych oraz ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych. Ogółem skontrolowano 15 324 obiekty, co stanowi 45,41 proc. ujętych w ewidencji placówek działalności leczniczej wykonywanej przez podmioty lecznicze.

W 470 placówkach stwierdzono zły stan higieniczno-sanitarny i techniczny pomieszczeń i urządzeń wykorzystywanych przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych przez podmioty wykonujące działalność leczniczą. W 234 przypadkach odnotowano nieprawidłowości tylko higieniczno-sanitarne. W 360 obiektach stwierdzono niezadowalający stan techniczny. Jak podkreślono w raporcie – w porównaniu z 2021 r. sytuacja poprawiła się, ponieważ odsetek obiektów ze stwierdzonymi uchybieniami pozostał na podobnym poziomie, przy przeprowadzeniu kontroli w około 23% większej ilości obiektów.

Kontroli poddano również 928 szpitali (na 1 177 ujętych w ewidencji), a w 331 stwierdzono uchybienia: w 171 przypadkach w zakresie stanu higienicznosanitarnego i technicznego łącznie; w 53 przypadkach, w zakresie stanu higieniczno-sanitarnego; w 107 przypadkach w zakresie stanu technicznego. Skontrolowano o 16,3% więcej szpitali. Ewidencji poddano również 231 zakładów opiekuńczo-leczniczych, co stanowi 73,57% objętych nadzorem. Kontrola objęła także 54 zakłady rehabilitacyjne, 148 sanatoriów, a także 67 hospicjów.

Największe uchybienia stanowiły sytuacje, takie jak:

• brak odpowiedniej wentylacji nawiewano-wywiewnej;
• brak wydzielonych lub odpowiednio wyposażonych pomieszczeń higieniczno-sanitarnych w oddziałach,
• brak prawidłowego zorganizowanych brudowników i pomieszczeń porządkowych,
• niewłaściwy stan sanitarno-techniczny ścian, sufitów, podłóg, powierzchni stolarki drzwiowej i okiennej, wyposażenia oraz armatury sanitarnej, co utrudniało lub uniemożliwiało przeprowadzenie prawidłowej dekontaminacji powierzchni,
• nieprawidłowości w postępowaniu z odpadami medycznymi.

W 533 placówkach stwierdzono zły stan sanitarny, co stanowi 2,11%. Na podstawie wyników kontroli podejmowano stosowne działania wyjaśniające i egzekwujące.

Jak zapobiegać transmisji zakażeń?

W rozmowie z ForumLeczeniaRan.pl prof. dr hab. n. med. Marzenna Bartoszewicz, Kierownik Katedry i Zakładu Mikrobiologii Farmaceutycznej i Parazytologii Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu oraz Wiceprezes Towarzystwa Mikrobiologii Klinicznej, podkreślała, że ogromną rolę w zapobieganiu transmisji zakażeń w placówkach ochrony zdrowia odgrywa sam personel medyczny. Przede wszystkim chodzi o nienoszenie biżuterii, niemalowanie paznokci. Jednak najważniejszą sprawą jest prawidłowa dezynfekcja rąk. Ponadto w opinii ekspertki, by kompleksowo zapobiegać zakażeniom, ważne jest też dbanie o higienę u pacjenta i higienę środowiska pracy, a więc dezynfekcję powierzchni, sprzątanie sal i sterylizację sprzętu medycznego.

– Bardzo ważne jest, żeby wszystkie te procedury odbywały się jednoczasowo, ponieważ tylko w ten sposób uniemożliwimy bakteriom przyleganie do powierzchni, miejsca operowanego, ran przewlekłych, a także wdychania i aspiracji drobnoustrojów do układu oddechowego czy przewodu pokarmowego – dodała ekspertka.

Między innymi o zagrożeniach płynących z nieprzestrzegania zasad higieny, a  także o zapobieganiu transmisji zakażeń, będziemy dyskutować w interdyscyplinarnym gronie specjalistów podczas konferencji III Forum Zakażeń, która odbędzie się w Żninie w dniach 16 – 18 października 2023 r. Serdecznie zapraszamy do rejestracji na stronie: fz2023.pl/

Źródło: Raport „Stan Sanitarny Kraju w 2022 r.”