Autor: Marta Bogucka

Ogólnopolskie Stowarzyszenie Instrumentariuszek wydało zalecenia dla pielęgniarek operacyjnych dotyczące operacji pacjentów z podejrzeniem lub potwierdzonym zakażeniem wirusem SARS-CoV-2. Przedstawiamy najważniejsze z nich wraz z komentarzem Joanny Borzęckiej, prezes OSI.

Zalecenia sformułowane przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie Instrumentariuszek mają rekomendację Ministerstwa Zdrowia oraz Głównego Inspektoratu Sanitarnego, uzyskały także recenzję konsultant krajowej do spraw pielęgniarstwa epidemiologicznego dr n. med. Anny Szczypty.

Zalecenia uwzględniają aspekty pracy pielęgniarki operacyjnej w fazie przedoperacyjnej, śródoperacyjnej oraz pooperacyjnej, które są najistotniejsze dla zachowania bezpieczeństwa epidemiologicznego personelu i pacjentów. Wśród poruszanych kwestii znalazły się m.in. szczególne procedury pracy pielęgniarek operacyjnych w poszczególnych fazach operacji, wyposażenie ochronne oraz sposób obchodzenia się z nim, wymagania kadrowe i rozdział obowiązków pomiędzy pielęgniarką instrumentującą i pomagającą, a także sytuacje szczególne, takie jak amputacje kończyn czy operacje laparoskopowe.

– Bezpieczeństwo pacjenta jest tożsame z bezpieczeństwem pracowników ochrony zdrowia, którzy sprawują nad nim opiekę. Zapobieganie zakażeniom odbywa się poprzez ścisłe przestrzeganie procedur obowiązujących w danych jednostkach organizacyjnych. Zalecenia, które zostały opracowane przez Ogólnopolskie Stowarzyszenie Instrumentariuszek, mają służyć jako punkt wyjścia do opracowywania procedur dla danej jednostki organizacyjnej – mówi prezes OSI Joanna Borzęcka. – Tylko procedury uwzględniające warunki lokalne zapewnią bezpieczeństwo zarówno pacjentowi, jak i pracownikom systemu ochrony zdrowia.

Pielęgniarka w zespole operacyjnym

Eksperci OSI podkreślają, że w przypadku operacji pacjentów z podejrzeniem lub potwierdzonym zakażeniem SARS-CoV-2 bardzo istotne jest odpowiednie zabezpieczenie kadrowe.

W sytuacji pandemii niedopuszczalne jest delegowanie personelu do pracy w dwóch jednostkach organizacyjnych szpitala. Zasada ta dotyczy także pielęgniarek operacyjnych, które nie mogą być delegowane do pracy na oddziałach, a potem pełnić obowiązki na bloku operacyjnym. W przypadku procedur z zastosowaniem sterylnych zestawów (także wykonywanych w pracowniach radiologii zabiegowej) konieczne jest, by w zespole medycznym znalazły się co najmniej dwie pielęgniarki operacyjne – instrumentująca oraz pomagająca. Dodatkowa pielęgniarka operacyjna powinna się zajmować dostarczaniem niezbędnych przyborów medycznych z innych części bloku operacyjnego na salę operacyjną. Kontakt z tą pielęgniarką powinien się odbywać za pomocą wewnętrznych systemów łączności.

Środki zabezpieczające

Eksperci OSI podkreślają, że w profilaktyce zakażeń bardzo istotne jest stosowanie środków ochrony osobistej. Joanna Borzęcka podkreśla jednak, że przestrzeganie procedur dotyczących sprzętu ochronnego możliwe jest tylko wtedy, gdy placówka ochrony zdrowia jest odpowiednio wyposażona i zorganizowana na szczeblu systemowym:

– To decydenci odpowiadają za zapewnienie właściwych warunków pracy placówki medycznej – podkreśla ekspertka. – Organizacja i wdrażanie procedur, opracowanie odpowiedniej polityki zatrudnienia i zapewnienie środków ochrony osobistej dla pacjenta i personelu to obowiązki instytucji zarządzających systemem ochrony zdrowia. Ich spełnienie jest niezbędne, by pracownicy ochrony zdrowia mogli zachować odpowiedni reżim sanitarny. Zachowanie tego reżimu to gwarancja ochrony pacjenta i kadry medycznej.

Eksperci OSI zalecają pielęgniarkom operacyjnym stosowanie jednorazowych ubrań operacyjnych, jednorazowych czapek oraz półmasek FFP2/FFP3 z zastawką lub bez, a ponadto przyłbic lub gogli (w przypadku osób noszących okulary korekcyjne zalecane są wyłącznie przyłbice). Praca podczas operacji powinna się odbywać w dwóch parach rękawic (w przypadku pielęgniarki instrumentującej) i wyłącznie w obuwiu operacyjnym (nie zaleca się ochraniaczy na obuwie). Niewymagane jest natomiast według ekspertów OSI stosowanie kombinezonów ochronnych.

W pierwszej kolejności zaleca się założenie czapki, następnie maski i przyłbicy lub gogli. Po założeniu tych elementów ochronnych należy wykonać chirurgiczne mycie rąk, a następnie założyć rękawice sterylne i fartuch, apotem drugą parę rękawic.

Po zakończeniu operacji pielęgniarka instrumentująca powinna w pierwszej kolejności zdjąć fartuch operacyjny (pociągając go do siebie i nie dotykając wewnętrznej strony), następnie wierzchnią parę rękawic. Po zdjęciu rękawic należy zdezynfekować rękawice, zdjąć przyłbicę i drugą parę rękawic, zdezynfekować ręce, założyć rękawice ochronne, a następnie zdjąć maskę chirurgiczną i czapkę.

Po zdjęciu odzieży ochronnej pielęgniarka instrumentująca powinna przejść do pomieszczenia niemającego styczności z korytarzem czystym. Tam powinna zdjąć jednorazową bluzę (najlepiej poprzez rozerwanie jej) i spodnie, założyć czystą bluzę i spodnie oraz nową parę butów. Zużyte wyposażenie należy umieścić w worku na odpady medyczne.

Procedury bezpieczeństwa

Eksperci OSI podkreślają, że podczas operacji pacjenta z podejrzeniem lub potwierdzonym zakażeniem należy przestrzegać rygorystycznych procedur bezpieczeństwa i zachowywać szczególną uwagę podczas wykonywania każdej procedury.

W fazie śródoperacyjnej podczas instrumentowania zaleca się stosowanie tzw. bezpiecznych skalpeli, które mają chowane ostrza. Jeżeli tego rodzaju skalpele nie są dostępne, należy minimalizować ryzyko skaleczenia poprzez użycie tzw. stolików pośrednich (specjalnych tacek z karbowanym dnem, które ułatwia chwycenie narzędzia) lub np. misek nerkowatych, w której podawany przedmiot jest umieszczony na serwecie. Istotne jest, by chirurg po zakończeniu korzystania z narzędzia oddał je w ten sam sposób, tzn. z wykorzystaniem tacki.

Szczególną uwagę należy także zachować podczas oddawania preparatów do badania (szczególnie bakteriologicznego). Pielęgniarki pomagające powinny dodatkowo zadbać o odpowiednie zabezpieczenie preparatu (w przypadku preparatów bakteriologicznych umieszczenie w dodatkowym, szczelnie zamykanym pojemniku). Eksperci zwracają również uwagę, że istotne jest sprawne odsysanie dymów chirurgicznych (np. podczas operacji laparoskopowych), ponieważ mogą one zawierać komórkowe składniki wirusa.

Źródło: Zalecenia Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Instrumentariuszek dla pielęgniarek operacyjnych pracujących przy operacjach pacjentów z podejrzeniem lub potwierdzonym zakażeniem wirusem SARS-CoV-2 (COVID-19).

PRZECZYTAJ POPRZEDNI TEKST Z CYKLU #ZAWÓDPIELĘGNIARKA:

Przeczytaj także: Analiza składu ścieków może wskazać ogniska epidemii koronawirusa