Jak pokazały badania naukowców z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi z 2017 r., do około 70 proc. błędów w diagnostyce laboratoryjnej dochodzi w fazie preanalitycznej. Są to m.in. zbyt długi czas transportu, niewłaściwa identyfikacja pacjenta lub materiału oraz pomyłki w kodowaniu. W rozmowie z Evereth News wiceprezes NRPiP, Mariola Łodzińska, wyjaśnia, czy nieprawidłowości te wynikają z deficytów wiedzy pielęgniarek.

W 2019 roku została opublikowana praca magisterska „Analiza błędów przedlaboratoryjnych w praktyce pielęgniarskiej”. Jej autorka, pielęgniarka Magdalena Wentrys, napisała: „Badanie wykazało, że pielęgniarki pomimo deklaracji zaznajomienia się z procedurami wewnątrzszpitalnymi, uczestnictwa w kursach i szkoleniach nie wykazały się wiedzą dotyczącą pobierania materiału do badań. Istnieje konieczność uzupełnienia deficytów wiedzy na temat błędów przedlaboratoryjnych w celu zapewnienia profesjonalnej opieki nad pacjentem”. Do swojej pracy magisterskiej Wentrys wykorzystała opinie pielęgniarek, które same oceniały swoją wiedzę.

Sformułowane przez Wentrys tezy pokrywają się z innymi publikacjami na ten temat, m.in. dokumentem „Wskaźniki jakości procesu przedanalitycznego w medycznych laboratoriach diagnostycznych, jako skuteczne narzędzie oceny ich funkcjonowania, w odniesieniu do wymagań standardów jakości, normy ISO 15189:2013”.

Z czego wynikają błędy popełniane podczas pobierania materiału biologicznego?

W rozmowie z Evereth News wiceprezes NRPiP, Mariola Łodzińska, poinformowała, że Naczelna Rada jest w ograniczonym zakresie zaznajomiona z wyżej wymienionymi pracami. W ubiegłym roku NRPiP zwróciła się z prośbą o udostępnienie dokładniejszych informacji dotyczących pracy magisterskiej Wentrys obejmujących m.in. konstrukcję pytań, profil i strukturę grupy badawczej, jednak takie dane nie zostały Radzie udostępnione. Jednocześnie wiceprezes Łodzińska zwróciła uwagę, że błędy popełniane przez pielęgniarki nie zawsze wynikają z ich niekompetencji czy braku wiedzy, ale także z innych czynników, m.in. przeciążenia pracą czy niewłaściwej organizacji. „To problem wielowymiarowy wymagający szerszego spojrzenia i dokładniejszych badań” – podkreśliła Łodzińska.

– Należałoby wziąć pod uwagę strukturę organizacyjną i organizację pracy w danym podmiocie leczniczym. Aby ocenić prawidłowość pobierania materiału do badań diagnostycznych, powinno się sprawdzić, czy spełniane są minimalne normy zatrudnienia pielęgniarek i położonych, ponieważ ma to niezwykle istotne znaczenie w przypadku realizacji poszczególnych świadczeń w oddziałach. Jeżeli nie jest realizowane rozporządzenie w sprawie norm, to coraz częściej spotykamy się z sytuacją, że na niewielką liczbę pielęgniarek i położnych przypada kilkunastu, a czasem i kilkudziesięciu pacjentów. Ma to ogromny wpływ na przeciążenie pracą, wydolność fizyczną, psychiczną i tym samym na jakość udzielanych świadczeń medycznych – dodała wiceprezes NRPiP.

Łodzińska potwierdziła także, że większość błędów w diagnostyce laboratoryjnej popełniana jest nie podczas samego pobierania materiału biologicznego, ale na późniejszym etapie. Tym samym „nie można patrzeć tylko przez pryzmat pobierania krwi”.

– Najwięcej badań wykonywanych jest podczas dyżuru rannego. Pielęgniarka jednak w pierwszej kolejności musi wykonać czynności pielęgnacyjne oraz pomiary parametrów temperatury, ciśnienia i tętna. Później musi pobrać materiał do badań i przygotować leki. Tych czynności jest tak dużo, a pielęgniarek tak mało, że nasze koleżanki i koledzy wszystko robią w pośpiechu – wyjaśnia wiceprezes NRPiP, podkreślając, że w polskiej ochronie zdrowia brakuje wystarczającej liczby personelu medycznego. Jednocześnie Łodzińska zwróciła uwagę, że problem ten mógłby być rozwiązany dzięki zatrudnianiu na szerszą skalę przedstawicieli zawodów pomocniczych, którzy odciążyliby pielęgniarki i położne w niektórych czynnościach higieniczno-opiekuńczych. Tym samym umożliwiliby im wykonywanie czynności specjalistycznych.

Szkolenia z zakresu pobierania materiału biologicznego

Wiceprezes NRPiP podkreśliła, że każda pielęgniarka i położna zgodnie z ustawą o zawodach pielęgniarki i położnej jest zobowiązana do aktualizowania swojej wiedzy. Szkolenia z obowiązujących procedur z zakresu pobierania materiału do badań laboratoryjnych są organizowane w poszczególnych oddziałach. Odbywają się w ramach szkoleń wewnątrzoddziałowych lub wewnątrzszpitalnych oraz jako przeszkolenia stanowiskowe, jeśli pojawi się nowy sprzęt do pobierania materiału do badania.

– Organizacja szkoleń zależy od zapotrzebowania na danym terenie. Specjalistycznych kursów w tym zakresie nie ma, ponieważ pielęgniarki i położne już w drodze kształcenia przeddyplomowego zdobywają taką wiedzę, natomiast później jedynie ją aktualizują. Na tego typu szkoleniach wewnątrzszpitalnych z reguły oprócz informacji teoretycznych są też zajęcia praktyczne – wyjaśniła wiceprezes Łodzińska. Dodała także, że pielęgniarki i położne bardzo chętnie korzystają z takich przeszkoleń i uznają je za najbardziej wartościowe, ponieważ umożliwiają im przetestowanie nowego sprzętu, procedur czy umiejętności w obrębie własnego oddziału.

Jednocześnie samorząd zawodowy pielęgniarek i położnych zachęca kadry kierownicze, by podczas planowania szkoleń wewnątrzoddziałowych czy wewnątrzszpitalnych na cały rok uwzględniały m.in. szkolenia z procedur, które każdy podmiot leczniczy tworzy zgodnie z własnymi potrzebami z uwzględnieniem aktualnej wiedzy medycznej. Jak zaznaczyła wiceprezes, ważne jest, by pielęgniarki i położne miały pewność, że wykonują swoje czynności w sposób prawidłowy, a więc bezpieczny dla siebie i pacjenta. Tego typu szkolenia pozwalają na bieżąco zweryfikować swoją wiedzę.

Wiceprezes Łodzińska poinformowała również, że NIPiP ściśle współpracuje z Krajową Izbą Diagnostów Laboratoryjnych. W „Magazynie Pielęgniarki i Położnej” stara się regularnie publikować różnego rodzaju artykuły dotyczące m.in. błędów laboratoryjnych oraz nowych procedur i technik z zakresu pobierania materiału do badań, które jak dodała, mają także na celu poprawienie jakości udzielanych świadczeń medycznych.

– Ponadto wspólnie z Krajową Izbą Diagnostów Laboratoryjnych przygotowaliśmy cykl bezpłatnych szkoleń dla pielęgniarek i położnych z zakresu dobrych praktyk, z którymi ruszymy już wkrótce – poinformowała wiceprezes.

Źródła: Evereth News, publicum.umed.pl

PRZECZYTAJ POPRZEDNI TEKST Z CYKLU #ZAWÓDPIELĘGNIARKA: