W dniach 20–21 stycznia odbyła się akredytowana przez Polskie Towarzystwo Kardiologiczne (PTK) I Konferencja Oddziału Wrocławskiego PTK. Wrocław jako pierwszy oddział zorganizował konferencję dla wszystkich specjalistów kardiologii, pracujących w tym regionie Polski.

Konferencja PTK wpisała się w szerszy kontekst planu rozwoju kardiologii w Polsce

Konferencja odbyła się we Wrocławiu w czasie dużych zmian systemowych dolnośląskiej kardiologii. I Konferencja Oddziału Wrocławskiego wpisała się w pewien cykl konferencji poświęconych wejściu Dolnego Śląska do pilotażowego programu Krajowej Sieci Kardiologicznej. Rano 20 stycznia wiceminister zdrowia Waldemar Kraska poinformował, że pilotaż Krajowej Sieci Kardiologicznej ruszy też na Dolnym Śląsku. Dzień wcześniej we Wrocławskim Uniwersytecie Medycznym swoje wystąpienie mieli także przedstawiciele Wrocławskiego Oddziału PTK. Prof. Piotr Ponikowski, Rektor Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu i szef Instytutu Chorób Serca w Uniwersyteckim Szpitalu Klinicznym, przedstawił program utworzenia sieci ośrodków kardiologicznych, która pozwalałaby lepiej i skuteczniej leczyć trudnych pacjentów.

Pierwsza taka konferencja

Kolejki do lekarza specjalisty, braki personelu pielęgniarskiego, rehabilitacja, sieć kardiologiczna i współpraca między ośrodkami. Do hotelu Ibis we Wrocławiu przyjechało ponad 250 uczestników po to, aby rozmawiać o potrzebach i wyzwaniach w obszarze chorób sercowo-naczyniowych na Dolnym Śląsku. I Konferencja Oddziału Wrocławskiego była odpowiedzią na najważniejsze potrzeby regionu oraz okazją do zaprezentowania Dolnego Śląska na tle kraju.

W Polsce ryzyko sercowo-naczyniowe jest wysokie. Choroby serca są najczęstszą przyczyną śmierci u Polaków. Złożyło się na to wiele czynników, wśród nich (po)pandemiczny dług zdrowotny oraz wydłużony czas oczekiwania na wizytę u specjalisty. Program Krajowej Sieci Kardiologicznej ma być odpowiedzią na najbardziej palące potrzeby polskiej kardiologii. O taką decyzję Ministra Zdrowia starało się wielu przedstawicieli tego regionu, którzy byli obecni na I Konferencji Oddziału.

– Wydaje mi się, że to spotkanie będzie przebiegać pod wpływem dwóch czynników. Jednego negatywnego, jednego pozytywnego. Negatywnym jest raport zdrowotności postcovidowej. Umieralności i przyczyn umieralności w ostatnim czasie. Drugi czynnik jest optymistyczny. W naszym gronie jest dzisiaj Konsultant Krajowy – mówił na wykładzie inauguracyjnym Konferencji Oddziału Wrocławskiego wojewoda Dolnego Śląska Jarosław Obremski.

Krajowy Konsultant w dziedzinie Kardiologii, prof. Tomasz Hryniewiecki przedstawił podstawowe założenia programu Sieci Kardiologicznej.

Konsultant Krajowy w dziedzinie Kardiologii o Sieci Kardiologicznej

– Sieć Kardiologiczna jest systemem kierowania pacjentów z poradni kardiologicznej lub poradni POZ do specjalisty w celu wykonania diagnostyki, postawienia rozpoznania i zaproponowania najlepszego z możliwych sposobu leczenia. Chodzi o to, żeby przyspieszyć tę drogę, którą pacjent pokonuje między pierwszym podejrzeniem choroby przez lekarza rodzinnego, często oddalonego od najbardziej zaawansowanych ośrodków medycznych, do postawienia rozpoznania i zaproponowania leczenia w najlepszym miejscu i najlepszymi możliwymi metodami.

– W zależności od rozpoznania pacjent zostaje skierowany do konkretnych przychodni i oddziałów, w których ma zaplanowaną dedykowaną diagnostykę – wyjaśniał prof. Hryniewiecki. – Po zakończeniu leczenia w najlepszych ośrodkach może być ono kontynuowane najbliżej miejsca zamieszkania. W razie jakiejkolwiek wątpliwości pacjent ponownie może być skonsultowany z ośrodkiem specjalistycznym.

Szybka ścieżka leczenia ma dotyczyć czterech grup pacjentów z najczęstszymi chorobami układu krążenia.

4 grupy rozpoznania w kardiologii:

• niewydolność serca,
• wady zastawkowe,
• zaburzenia rytmu i przewodzenia,
• nadciśnienie tętnicze oporne i wtórne.

W czym może pomóc Sieć Kardiologiczna:

• przyspieszenie diagnozy pacjenta i bezpośredni kontakt z kardiologiem,
• przyspieszenie rozpoznania,
• rozpoczęcie leczenia na wcześniejszym etapie, skuteczniejsze leczenie,
• pacjent szybciej trafi do najlepszego (dla siebie) ośrodka,
• pełna informacja dla lekarzy i pacjentów na każdym etapie leczenia, co zwiększy poczucie bezpieczeństwa,
• lepsze wykorzystanie ambulatoryjnej opieki i opieki specjalistycznej, zwłaszcza przyszpitalnej,
• lepsze finansowanie,
• większe wykorzystanie konsylium,
• rozwój telekonsultacji.

Cele strategiczne programu Krajowej Sieci Kardiologicznej:

• zmniejszyć umieralność,
• zmniejszyć różnice regionalne (po uzyskaniu dobrych danych epidemiologicznych),
• zredukowanie klasycznych czynników ryzyka,
• program organizacji badań naukowych.

Wśród zadań na 2023 rok są m.in.:

• rozwój w obszarze telemedycyny,
• profilaktyka i prewencja – zmiany systemu medycyny pracy i POZ. Włączenie lekarzy tych specjalności do profilaktyki i promocji zdrowia,
• biobanki kardiologiczne,
• poprawa stanu zdrowia populacji Polski w zakresie chorób układu krążenia,
• rehabilitacja kardiologiczna,
• opieka domowa.

Wykłady i rozmowy na I Konferencji Oddziału Wrocławskiego

To, co wyróżniało I Konferencję Oddziału Wrocławskiego na tle innych, to bez wątpienia potrzeba przeprowadzenia interdyscyplinarnej rozmowy pomiędzy kardiologami, kardiochirurgami, onkologami i lekarzami rodzinnymi. Na spotkaniu obecni byli także marszałek, wojewoda i dyrektor wrocławskiego oddziału NFZ. Była to pierwsza taka konferencja. Każdy wykład stawał się punktem wyjścia do dyskusji. Wśród nich znalazły się takie bloki tematyczne, jak m.in. wytyczne i codzienna praktyka zespołów Heart Team, procedury prowadzenia pacjenta po zawale, kardioonkologia czy sesja przypadków klinicznych. Na forum do dyskusji włączali się zarówno przedstawiający swoje prezentacje prelegenci – reprezentanci dolnośląskich ośrodków kardiologicznych, jak i zasiadający na widowni uczestnicy wydarzenia.

Współpraca ośrodków kardiologicznych z lekarzami rodzinnymi i placówkami POZ

– Jak pani profesor widziałaby współpracę lekarzy POZ z kardiologami w ramach Sieci? – pytał Krajową Konsultant w dziedzinie medycyny rodzinnej prof. Wiktor Kuliczkowski, Konsultant Wojewódzki w dziedzinie kardiologii.

– To jest proces – podkreśliła prof. Mastalerz-Migas. – Poprawa nie nastąpi w ciągu miesiąca czy dwóch. Ważne jest, aby nie podtrzymywać zjawiska wyspowości. Od 1 października 2022 roku w POZ obowiązuje opieka koordynowana. W dużym obszarze zawiera ścieżki diagnostyczno-terapeutyczne w kardiologii. Mamy tam nadciśnienie tętnicze, niewydolność serca, migotanie przedsionków oraz chorobę niedokrwienną serca. Te obszary zazębiają się ze ścieżkami pacjenta w programie Sieci Kardiologicznej. Trzeba – mówiąc kolokwialnie – to pokleić i ustalić, w którym momencie pacjent powinien być kierowany do sieci kardiologicznej – odpowiedziała prof. dr hab. n. med. Agnieszka Mastalerz-Migas.

Porzucone dziecko kardiologii. Problem wczesnej rehabilitacji kardiologicznej

Wrocławski Medinet stara się stworzyć program przyspieszonej rekonwalescencji po zabiegach kardiochirurgicznych i ciężkich przejściach zawałowych. Wzorem dla projektu stał się onkologiczny program ERAS (Enhanced Recovery after Surgery). Źródłem zaś inicjatywy – od wielu lat narastający problem w tym obszarze leczenia – komentował prof. Romuald Cichoń, dyrektor medyczny i prezes Medinet.

– Szanowni Państwo, korzystając z obecności tak prominentnych gości chciałbym zgłosić swój komentarz. Pracuję od 20 lat we Wrocławiu. Od 20 lat borykamy się tutaj z problemem wczesnej rehabilitacji kardiologicznej. Jest to jakby porzucone dziecko, którego nikt nie chce. Mając możliwość zaopatrzenia rehabilitacyjnego zaledwie ⅓ naszych pacjentów operowanych, widzimy tę różnicę w jakości – przekonywał o potrzebie i słuszności podjęcia działań prof. Cichoń.

– To jest priorytet jeśli chodzi o zmianę – odpowiedział prof. Hryniewiecki. – W programie Sieci Kardiologicznej przewidujemy zmianę organizacji rehabilitacji, w tym przede wszystkim zmianę systemu i zasad wskazania ośrodków, które powinny koncentrować się na rehabilitacji stacjonarnej. Myślę, że powinny być zlokalizowane przy ośrodkach transplantacyjnych. Szersze wykorzystanie ambulatoryjnej i hybrydowej opieki także powinno przynieść oczekiwane rezultaty.

Do rozmowy przyłączył się prof. Kołodziej ze Szpitala MSWiA w Głuchołazach

– Szpital prosi o chorych. Prosi – podkreślił dr Kołodziej. – Przyjeżdżają do mnie lekarze i proszą, żeby im więcej pacjentów kierować. Także tę sprawę może pan mieć od ręki rozwiązaną tylko trzeba nawiązać współpracę.

– Znam Głuchołazy, jest to świetny ośrodek. Z Konsultantem Krajowym do spraw fizjoterapii, panem dr Grochowskim, współpracujemy od wielu lat. Nie załatwi to jednak tematu. Ośrodek w Głuchołazach mieści się w województwie opolskim. Nie jest to daleko, ale temat dotyczy również Dolnego Śląska. Bardzo bym chciał, żeby temat rehabilitacji nie został po dzisiejszej rozmowie zamknięty – mówił dr Krzysztof Aleksandrowicz.

Problem pielęgniarski w Polsce

– Narodowa Sieć Kardiologiczna jest przykładem zmiany paradygmatu myślenia. Z wielką nadzieją na to patrzymy. Natomiast widzę jedno duże zagrożenie. To jest kryzys pielęgniarski – alarmowała dr Joanna Jaroch. – Jeśli mamy robić więcej procedur, nie zrobimy tego bez pielęgniarek. Szpitale zmniejszają, redukują i zamykają sale zabiegowe poprzez deficyt w kadrze pielęgniarskiej.

– Sieć Kardiologiczna to nie jest próba rozwiązania problemu pielęgniarstwa w Polsce. Myślę, że jednym z rozwiązań problemu jest przesuwanie pacjentów do ambulatorium – tam, gdzie opieka pielęgniarska nie jest taka konieczna. Musimy o tym pomyśleć, bo na razie niestety nie widać na horyzoncie rozwiązania tego problemu – odpowiedział prof. Hryniewicki.

– Samorząd województwa prowadzi program stypendialny dla studentów III roku pielęgniarstwa, położnictwa i ratownictwa medycznego – zabrał głos Marszałek. – Ten program zaczynaliśmy od 19 stypendiów. Obecnie mamy zabezpieczone środki dla 50. W tym roku zgłosiło się 70 studentów i wszyscy otrzymali stypendia. Oczywiście będziemy nadal program realizować. Ci studenci, którzy otrzymali stypendia, mają podpisaną z nami umowę, że przez co najmniej 3 lata będzie pracowała w dolnośląskich szpitalach marszałkowskich – odpowiedział Marszałek.

Wrocław miasto mostów

Mostów nad samą Odrą mamy 15, na czele z Grunwaldzkim, Zwierzynieckim czy mostami Warszawskimi. Inne liczby województwa dolnośląskiego to 12 ośrodków kardiologicznych i 10 oddziałów inwazyjnych, 553 łóżka, tj. 19 na 100 tys. mieszkańców. 70 poradni kardiologicznych, które mają podpisaną umowę z NFZ. Są trzy ośrodki kardiochirurgii, które uzupełniają się i funkcjonują ze sobą synchronicznie. Wrocławski Uniwersytet Medyczny, Wojskowy Szpital Kliniczny i Medinet. Są to brothers in arms – zjawisko wyjątkowe w skali kraju – jak to określił prof. Jasiński. To jest potencjał do rozwoju. Dzięki koordynacji i współpracy w ramach programu Sieci Kardiologicznej lekarze będą mogli lepiej zaopiekować się pacjentami, a czas oczekiwania na wizytę u specjalisty skróci się. Jak podaje śląski NFZ dzisiaj jest to 36 dni w przypadku pilnym i 140 dni jeśli przypadek jest stabilny. Jest dużo do zrobienia. We Wrocławiu i całym regionie Dolnego Śląska rozpoczął się właśnie proces budowy kolejnych mostów – tych pomiędzy ośrodkami, po których sprawnie i bezpiecznie będą mogli przejść pacjenci kardiologiczni.