Gastroskopia jest najskuteczniejszą metodą diagnostyczną schorzeń górnego odcinka pokarmowego. Chociaż może wiązać się z uczuciem pewnego dyskomfortu dla pacjenta, to jest zabiegiem bezbolesnym. Gastroskopia może być wykonywana bez znieczulenia lub w znieczuleniu krótkim dożylnym. Jak przebiega badanie?
Gastroskopia jest badaniem diagnostycznym lub terapeutycznym, które polega na dokładnej ocenie górnego odcinka przewodu pokarmowego. Pozwala na obejrzenie przełyku, żołądka, opuszki dwunastnicy pod względem wyglądu błony śluzowej, soku żołądkowego oraz elastyczności ścian. Badanie wykonywane jest za pomocą endoskopu o średnicy około 9 mm. Podczas badania możliwe jest również pobranie wycinka zmienionej chorobowo śluzówki do badania histopatologicznego lub do wykonania testu na obecność Helicobakter Pylorii, a także wykonanie wielu zabiegów terapeutycznych, takich jak poszerzanie zwężeń przewodu pokarmowego, usuwanie polipów czy tamowanie krwawienia.
Jakie są wskazania do wykonania gastroskopii?
Wskazaniami do gastroskopii jest podejrzenie choroby górnego odcinka przewodu pokarmowego. Badanie pozwoli na rozpoznanie schorzenia, ocenę stopnia zaawansowania czy ocenę skuteczności leczenia. Objawami, które wskazują na choroby górnego odcinka pokarmowego mogą być: zgaga, objawy refluksu żołądkowo-przełykowego, ból brzucha i w nadbrzszuszu, stany zapalne żołądka, przełyku, nudności, wymioty, pełność poposiłkowa, odbijanie. Objawy te są wskazaniem do gastroskopii zwłaszcza u pacjentów powyżej 45. roku życia, a także gdy towarzyszą im np. nagłe zmniejszenie masy ciała, brak apetytu czy niedokrwistość. Gastroskopię wykonuje się również w przypadkach krwawienia z górnego odcinka układu pokarmowego, np. smolistych stolców, krwawych wymiotów, dodatniego wyniku testu na krew utajoną w kale, niedobór żelaza. Gastroskopię wykonuje się również w diagnostyce celiakii, przed planowanym zabiegiem operacyjnym, np. usunięciem pęcherzyka żółciowego oraz u osób z dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku chorób nowotworowych górnego odcinka przewodu pokarmowego.
Przeciwskazaniem do gastroskopii są ciężkie choroby, przy których ryzyko wykonania badania przewyższa wynikające z niego korzyści, np. niewydolność serca lub oddechowa, ostry zespół wieńcowy, zawał serca, podejrzenie perforacji przewodu pokarmowego.
Przygotowanie do badania
W przeddzień gastroskopii pacjentom wskazana jest lekkostrawna kolacja. Natomiast na 8 godzin przed samym badaniem pacjenci nie mogą przyjmować stałych pokarmów, a na 4 godziny przed badaniem nie należy przyjmować płynów doustnie. Osoby, które regularnie zażywają leki (np. chorujące na nadciśnienie tętnicze, padaczkę, astmę lub z chorobami serca) w dniu badania mogą przyjąć tabletkę popijając ją niewielką ilością wody. Pacjenci, którzy chorują na cukrzycę powinni poinformować o tym pracownika rejestracji, gdyż w tym przypadku badanie powinno odbyć się w godzinach porannych.
Ponadto przed gastroskopią pacjenci powinni zdjąć biżuterię, aparat słuchowy lub soczewki/okulary. Protezy zębowe również powinny zostać zdjęte i zabezpieczone. 24 godziny przed badaniem wskazane jest niepalenie papierosów, a w dniu badania nie należy żuć gumy.
W przypadku gastroskopii w znieczuleniu dożylnym wymagane są konsultacje, badania obrazowe oraz laboratoryjne – m.in. morfologia, kreatynina, poziom glukozy na czczo, APTT;PT/INR, przeciwdziała anty HCV i antygen HBs, TSH i FT4 w przypadku chorób tarczycy.
Na badanie należy zgłosić się z osobą towarzyszącą, która zobowiąże się opiekować pacjentem po opuszczeniu placówki.
Jak przebiega badanie gastroskopii?
Gastroskopia może być nieprzyjemnym badaniem, jednak nie jest to zabieg bolesny. Również pobieranie wycinków z błony śluzowej przewodu pokarmowego nie wiąże się z dolegliwościami bólowymi. Badanie trwa od kilku do kilkunastu minut.
Przed rozpoczęciem badania pielęgniarka znieczula gardło pacjenta środkiem miejscowo znieczulającym. Następnie pacjent powinien położyć się na lewym boku, opierając głowę o poduszkę. Między zębami umieszczany jest plastikowy, jednorazowy ustnik chroniący gastroskop przed przypadkowym pogryzieniem. Końcówka gastroskopu wprowadzana jest przez lekarza ponad językiem do gardła. Pacjent poproszony zostanie o wykonanie przełykania, co pozwoli na wsunięcie gastroskopu do przełyku. Badany powinien spokojnie leżeć i miarowo oddychać. Mogą pojawić się odruchy wymiotne, odbijanie i wypływająca z ust ślina – są to normalne zjawiska.
Jeżeli gastroskopia wykonywana jest w znieczuleniu dożylnym, po zabiegu pacjent przekazywany jest do sali obserwacyjnej, gdzie pozostaje od 30 do 60 minut. Wynik badania histopatologicznego jest gotowy po około 2 tygodniach od badania. Natomiast obecność zakażenia Helicobacter Pylori znana jest już po kilkunastu minutach od zakończenia gastroskopii.
Jak zachować się po badaniu gastroskopii?
Bezpośrednio po wykonanym badaniu gastroskopii nie należy spożywać posiłku, ponieważ gardło jest jeszcze znieczulone. Stan ten mija po około 30 minutach. W przypadku znieczulenia dożylnego po 12 godzinach od badania nie należy prowadzić samochodu, ponieważ leki spowalniają reakcję. Niewskazane jest również obsługiwanie maszyn i urządzeń mechanicznych. Pacjenci nie powinni również spożywać alkoholu.
W przypadku złego samopoczucia, np. zawrotów głowy, nudności, gorączki, bólów brzucha, krwawienia z odbytu – należy natychmiast powiadomić lekarza, nawet jeżeli dolegliwości pojawią się kilka dni po badaniu.
Czy po gastroskopii mogą wystąpić powikłania?
Gastroskopia jest zabiegiem inwazyjnym, zatem wiąże się z możliwością wystąpienia powikłań. Komplikacje są jednak niezwykle rzadkie.
Powikłania mogą pojawić się w trakcie badania lub po jego zakończeniu, nawet po kilkunastu dniach. Niektóre komplikacje dotyczą samego znieczulenia i objawiają się krwiakiem w miejscu wkłucia, zapaleniem żył, niepożądanym działaniem leków stosowanych przy sedacji, np. depresja układu oddechowego, zaburzenia zachowania czy obniżenie ciśnienia, tachykardia, zaburzenia rytmu serca. Znieczulenie może również powodować bóle gardła czy aspirację treści do płuc po miejscowym znieczuleniu.
Powikłania mogą również dotyczyć wprowadzenia endoskopu i powietrza do przewodu pokarmowego. Może pojawić się niedotlenienie, zaburzenia rytmu serca, obniżenie ciśnienia tętniczego. Ryzyko poważnych zaburzeń rytmu serca pojawia się w szczególności u osób starszych z chorobą serca. Inne powikłania po gastroskopii to: zakażenie krwi bakteriami, mechaniczne uszkodzenie ściany przewodu pokarmowego, krwawienia, bezobjawowe zwiększenie aktywności amylazy we krwi, ostre zapalenie trzustki.
Źródła: mp.pl, szpitalswwojciecha.pl
Przeczytaj także: Powikłania po narkozie – na co musisz się przygotować?
