Międzynarodowa grupa naukowców PregMIND z dr n. med. Anną Kajdy z Zakładu Zdrowia Prokreacyjnego CMKP na czele, zbada stan zdrowia psychicznego kobiet w ciąży w odniesieniu do obecnej sytuacji epidemiologicznej. – Dane na świecie mówią, że nawet co piąta kobieta w ciąży doświadczy problemu ze sfery psychicznej. Okres okołoporodowy w czasie pandemii szczególnie do tego predysponuje – zaznaczyła w rozmowie z Evereth News prowadząca projekt badawczy MIND-COVID – Ordynator Położnictwa w CM Żelazna.
Evereth News, Natalia Janus: Dlaczego informacje, które Państwo uzyskacie dzięki tym badaniom są tak istotne?
Dr n. med. Anna Kajdy: W trakcie tej pandemii, przez to jak wyjątkowa sytuacja powstała na całym świecie – restrykcje, dystans społeczny, izolacja – zdrowie psychiczne stało się bardzo ważnym i głośnym tematem. Temat zdrowia psychicznego kobiet w ciąży jest tematem często zapominanym, wstydliwym. A należy pamiętać, że jest to szczególna grupa pacjentów.
– Musimy o tym mówić, szczególnie teraz w okresie pandemii, ponieważ te kobiety często zostają z tym problemem same, bo obawiają się stygmatyzacji. Tym bardziej, że jest to temat bliski nam wszystkim. Tylko nie ma społecznej otwartości na rozmowę na ten temat.
A jakie mogą być konsekwencje pozostawienia ciężarnych samych z tym problemem?
– Właśnie skończył się światowy tydzień świadomości o zdrowiu psychicznym kobiet w ciąży i matek. Dane na świecie mówią, że nawet co piąta kobieta w ciąży doświadczy problemu ze sfery psychicznej. I nie jest to tylko depresja poporodowa, ale i zaburzenia lękowe czy zespół stresu pourazowego. Na świecie około 10% kobiet doświadcza depresji okołoporodowej, natomiast samobójstwo jest jedną z ważnych przyczyn umieralności matek na świecie.
Dlaczego obecna sytuacja wyjątkowo silnie może oddziaływać na kobiety w ciąży?
– Lęk to uczucie zmartwienia, nerwowości lub niepokoju związanego z czymś co stanowi źródło niepewności. Stan taki trwający przewlekle może powodować depresję. Nieprzewidywalność sytuacji związanej z pandemią COVID-19 spowodowała, że ludzie są eksponowani na bardzo wiele źródeł lęku. Lęk ten wiążę się nie tylko z poczuciem bezpieczeństwa o swoje zdrowie i bliskich, ale również o sytuację materialną i wizję przyszłości.
Ilu procent kobiet może dotyczyć ten problem?
– Badania wykazały, że kobiety w ciąży są szczególnie podatne na stany lękowe. Odczuwa je od 15 do 23% ciężarnych, w porównaniu z 3 do 5% w populacji ogólnej.
A co może mieć wpływ na wystąpienie problemów dotyczących zdrowia psychicznego?
– Czynniki ryzyka lęku są podobne w populacji ogólnej i podczas ciąży, w tym zwraca się uwagę na złe doświadczenia z dzieciństwa (nadopiekuńcze, surowe rodzicielstwo, maltretowanie czy karanie fizyczne). Występowanie zaburzeń psychicznych w rodzinie, trudna sytuacja ekonomiczna rodzin również do tego predysponują.
Jak prawidłowy stan zdrowia psychicznego kobiet w ciąży wpływa na poród czy macierzyństwo?
– Nieleczona depresja może powodować niekorzystne wyniki położnicze i jest czynnikiem ryzyka złego stan zdrowia matek, może mieć wpływ na opiekę perinatalną i zwiększać ryzyko depresji poporodowej. Oprócz potencjalnie negatywnego wpływu na wyniki ciąży, depresja okołoporodowa może zaburzać więzi matki z dzieckiem. To objawia się zwiększoną drażliwością dzieci oraz trudnościami emocjonalno-poznawczymi. Depresja, która zaczyna się już podczas ciąży, często nie mija po jej zakończeniu, ale się nasila.
Dlaczego zdecydowała się Pani pokierować badaniami i zbadać akurat tę kwestię?
– Dla mnie możliwość łączenia pracy z pacjentem z pracą naukową to jest spełnienie marzeń. Gdy pojawiła się możliwość zorganizowania projektu na skalę międzynarodową to nie zastanawiałam się nawet przez chwilę. Pomysł na badanie był zainspirowany postem opublikowanym na Facebooku przez Lionę Poon, profesor położnictwa i ginekologii z Hong Kongu. Był to artykuł z Wall Street Journal o niepokoju przyszłych matek w związku z pandemią.
Jak przebiegały początkowe prace nad projektem?
– Pomysł badania MIND-COVID najpierw przedstawiłam Profesorowi Kwiatkowskiemu i on zachęcił mnie, żeby napisać do Profesor Poon i poruszyć ten temat. Profesor Poon powiedziała, że to świetny pomysł, bardzo ważny, ale nie ma już czasu zająć się jego realizacją ze względu na liczne obowiązki. Zaproponowałam, że napiszę protokół badania. Udało mi się zebrać grupę ludzi tu w Polsce i z dużym wsparciem dr. hab. n. med. Sebastiana Kwiatkowskiego z Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie przygotować taki protokół.
Jaki udział w projekcie miała prof. Poon?
– Profesor Poon po przeczytaniu protokołu badania była pod dużym wrażeniem i zaprosiła do badania czołowych badaczy z całego świata. W ten sposób powstała grupa badawcza Pregmind. Nazwa została wymyślona przez Profesora Salomona Laurent z Francji. Pochodzi z połączenia dwóch słów „pregnancy” – ciąża i „mind” – umysł. Ma oznaczać zarówno nasze zainteresowanie tym co myślą kobiety, ale też to, że badacze myślą o tym, jak najlepiej pomóc kobietom w ciąży.
Międzynarodowy zespół i międzynarodowe badania to zarówno duży prestiż, ale i dużo pracy?
– Jest to bardzo dużo pracy. Najtrudniejszy etap to napisanie samego projektu. Projekt badawczy musi mieć ścisłe założenia, hipotezy i cały proces jego wykonania musi być szczegółowo opisany. Wymaga to wielu godzin rozmów, dyskusji, poprawek. Trzeba przewidzieć wszystkie potencjalne trudności.
Jak wyglądały przygotowania do projektu?
– Napisanie projektu zajęło jakieś 3 tygodnie pracy całego polskiego zespołu w czasie wolnym od pracy, bo przecież wtedy na początku pandemii najważniejszy był szpital i pacjenci. Następnie protokół został rozesłany do ośrodków międzynarodowych z propozycją współpracy. W ten sposób zebrało się ich aż 15. Następnie trzeba było projekt przedstawić komisji bioetycznej i uzyskać zgodę na przeprowadzenia badania dla wszystkich ośrodków współpracujących. Potem była koordynacja przetłumaczenia ankiet, zainstalowanie programu REDCap, dzięki któremu możemy bezpiecznie zbierać dane oraz zaprojektowanie i postawienie strony internetowej www.pregmind.org.
– Koszty badania pokrywamy ze środków własnych. Jest to praca i czas całego zespołu zaangażowanego w projekt. Na szczęście w naszym polskim zespole, który został liderem projektu każdy ma jakieś wyjątkowe umiejętności. Nie da się poprowadzić takiego projektu samodzielnie. Teraz największym wyzwaniem jest promocja projektu, aby dotarł on do jak największej liczby kobiet na całym świecie.
Kiedy możemy spodziewać się efektów badania?
– Mamy nadzieję, że wyniki badania będą znane w przeciągu 3 do 6 miesięcy. To wszystko zależy od tempa rekrutacji pacjentek.
Jak ważny jest prawidłowy stan zdrowia psychicznego kobiet w ciąży?
– Zdrowie psychiczne społeczeństwa to temat bardzo ważny. Musimy o nie dbać. Kobiety w ciąży poprzez zmiany w ich ciele związane z ciążą, wyzwania współczesnego życia są szczególnie podatną na zaburzenia psychiczne grupę pacjentów. My w naszym badaniu zwracamy szczególną uwagę na zaburzenia lękowe i depresyjne.
Ankietę można wypełnić pod tym linkiem.
PRZECZYTAJ POPRZEDNI TEKST Z CYKLU #PORADNIKPOŁOŻNEJ:
