Zarażenie wirusem HIV jest niebezpieczne dla ciężarnych kobiet. W Polsce w latach 1985–2016 zarejestrowano około 220 takich zakażeń u dzieci, przy czym prawie wszystkie wynikały z nierozpoznania zakażenia u matki.

HIV to ludzki wirus upośledzenia odporności, który powoduje upośledzenie układu odpornościowego osoby zakażonej. Istnieją dwa typy wirusa: HIV-1 występujący w Europie, Ameryce i Azji, a także w Afryce, oraz HIV-2, który występuje endemicznie w zachodniej Afryce, spotkano się również z pojedynczymi przypadkami w Europie i Stanach Zjednoczonych. Nieleczony HIV przekształca się w AIDS i jest obecnie chorobą nieuleczalną.

Jak dochodzi do zakażenia HIV u kobiety?

Wirus HIV przenosi się trzema drogami:

• drogą płciową;
• poprzez kontakt z krwią;
• transmisja wertykalna – zarażenie dziecka przez matkę.

Objawy HIV u kobiety w ciąży

HIV przebiega fazowo. Pierwsze stadium może przebiec bezobjawowo, co znacznie utrudnia wczesne wykrycie choroby.

Następnie występuje ostra choroba retrowirusowa, charakteryzująca się:

• gorączką;
• nudnościami;
• bólami mięśniowo-stawowymi;
• wysypką grudkowo-plamistą z wykwitami na twarzy, tułowiu i dłoniach;
• bólami głowy;
• bólami gardła, powiększeniem węzłów chłonnych,
• bólami brzucha z biegunką;
• utratą apetytu.

Kolejną fazą jest pełnoobjawowy AIDS, w tym okresie pojawiają się objawy, do których należą:

• półpasiec, zwłaszcza rozległy lub ponowne wystąpienie półpaśca;
• choroby skóry i błon śluzowych, między innymi: angiomatoza, leukoplakia włochata;
• gorączka utrzymująca się dłużej niż 1 miesiąc;
• przewlekła biegunka utrzymująca się dłużej niż 1 miesiąc;
• objawy małopłytkowości;
• listerioza;
• neuropatia obwodowa (uszkodzenie nerwów obwodowych);
• zapalenie narządów miednicy mniejszej.

W tej fazie pojawiają się tzw. choroby wskaźnikowe, czyli niewystępujące u osób, u których nie wykryto wirusa HIV, należą do nich między innymi: gruźlica płuc lub rozsiana pozapłucna, zakażenia HSV, zespół wyczerpania spowodowany zakażeniem HIV, nowotwory wskazujące na AIDS, między innymi: mięsak Kaposiego, inwazyjny rak szyjki macicy.

Badania wykrywające HIV w ciąży

Zgodnie z rozporządzeniem Ministerstwa Zdrowia każda kobieta w ciąży powinna wykonać test na obecność wirusa HIV. W większości przypadków badanie wykonuje się dwukrotnie. Pierwsze należy przeprowadzić przed 10. tygodniem, a drugie między 33. a 37. tygodniem. W Polsce tylko 10% kobiet w ciąży jest badanych na obecność wirusa HIV.

U kobiet z dodatnim wynikiem należy przeprowadzić cesarskie cięcie w 38. tygodniu ciąży. Poród siłami natury wskazany jest u pacjentek, które były pod stałą kontrolą lekarza. Podczas porodu należy unikać inwazyjnych procedur, takich jak: amniotomii, stosowania elektrody bezpośredniej, pobierania pH ze skalpu płodu, nacięcia krocza, operacji kleszczowej oraz próżniociągu położniczego.

Leczenie HIV u kobiety w ciąży

Kobietę ciężarną poddaje się terapii ARV. Jeśli to możliwe nie później niż na początku II trymestru ciąży. Leczenie przeciwretrowirusowe należy stosować zgodnie z aktualnymi zaleceniami.

HIV w ciąży – jak dochodzi do zarażenia płodu HIV?

Jak podaje Ministerstwo Zdrowia, transmisja wertykalna wirusa HIV w Europie wynosi 15–30%. Do zarażenia wirusem może dojść podczas trwania ciąży, porodu oraz podczas karmienia piersią.

Leczenie HIV u noworodka 

Nowo narodzone dziecko należy jak najszybciej obmyć z krwi wodą i mydłem, następnie odessać wodę płodową z dróg oddechowych. Miejsca zabrudzone krwią dodatkowo przetrzeć 1% roztworem chloraminy.

Diagnostyka zakażenia u noworodka powinna być wykonana w ciągu 48 godzin od porodu poprzez oznaczenie RNA HIV w surowicy krwi metodą PCR. Badanie należy powtórzyć w 14. dniu życia, a następnie po 3 miesiącach. Przez pierwsze 6 tygodni życia należy podawać dziecku leki antyretrowirusowe.

Źródło: Rekomendacje Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie zapobiegania perinatalnej transmisji HIV z dnia 24. 10. 2008 r. file:///C:/Users/Anna/Downloads/46660-93534-1-PB%20(2).pdf  (dostęp 16.02.2023), opiekaokoloporodowa.pl, orch10.pl, mp.pl, zdrowie.pap.pl, gov.pl, archiwum.mz.gov.pl