W dniu wczorajszym zakończyła się dwudniowa konferencja „Współczesne Wyzwania Opieki Paliaytywnej”, w której wzięło udział ponad 500 osób. Ze względu na pandemię, wydarzenie odbyło się w formie on-line. Przewodniczącym Komitetu Naukowego konferencji został dr n. med. Paweł Witt, Prezes Polskiego Towarzystwa Pielęgniarek Anestezjologicznych i Intensywnej Opieki, który zaznaczył, że czasy pandemii mają ogromne znaczenie w procesie umierania, ponieważ niewielu pacjentów miało możliwość w ciągu ostatniego roku pożegnania się z bliskimi, a ta samotność w tym ostatnim etapie życia jest dotkliwa.
– To, że jest nas tak dużo, to zasługa wybitnych ekspertów, którzy wzięli udział w wydarzeniu, za co serdecznie dziękuję. Wielkim wyróżnieniem dla nas są również patronaty honorowe nad wydarzeniem, m.in. od Polskiego Towarzystwa Opieki Paliatywnej, Naczelnej Rady Pielęgniarek i Położnych, Polskiego Towarzystwa Pielęgniarstwa Opieki Paliatywnej, Stowarzyszenia Naukowego Leczenia Ran, Polskiego Towarzystwa Pielęgniarek Anestezjologicznych i Intensywnej Opieki, Warszawskiej Okręgowej Izby Pielęgniarek i Położnych, Konsultant Krajowej w dziedzinie Pielęgniarstwa Opieki Paliatywnej dr Izabeli Kaptacz, a także Konsultant Krajowej w dziedzinie Pielęgniarstwa Opieki Długoterminowej dr Marioli Rybki. Również bardzo dużym wyróżnieniem jest dla nas udział w konferencji Konsultanta Krajowego w dziedzinie Medycyny Paliatywnej prof. Wojciecha Lepperta – podkreślił podczas swojego wystąpienia dr n. med. Paweł Witt.
Przewodniczący Komitetu Naukowego za udział w wydarzeniu podziękował również sponsorom, bez których nie byłoby możliwości organizacji tej konferencji na tak wysokim poziomie. Wśród partnerów wydarzenia znalazły się takie firmy jak B.Braun, NutriPharma, Schulke, Accord, E-opieka, Fresenius Kabi, Smith Nephew oraz Takeda.
Hasło przewodnie konferencji „Odchodzić w czasach COVID-19”
Uczestnicy mieli możliwość wzięcia udziału w angażujących panelach dyskusyjnych, ciekawych wykładach prowadzonych przez ekspertów, omówieniach case studies oraz zaczerpnięcia wiedzy na temat nowoczesnych rozwiązań w opiece nad pacjentem paliatywnym. Po każdej sesji uczestnicy mieli możliwość zadawania pytań ekspertom na chacie.
– Myślą przewodnią tegorocznego spotkania jest zderzenie naszej codzienności ze śmiercią w czasach pandemii COVID-19. Dlatego poprzez motyw przewodni spotkania „Odchodzić w czasach COVID-19” postaramy się przybliżyć co tak naprawdę oznacza to dla nas – zespołu medycznego oraz dla pacjentów – dodał podczas rozpoczęcia dr n. med. Paweł Witt.
Jak długo będziemy skazani na odchodzenie w Izolacji? Czy może dla tej szczególnej grupy pacjentów wypracować inne rozwiązania, aby mieli możliwość pożegnania się z bliskimi?
Konferencja rozpoczęła się od debaty Ekspertów, w której udział wzięli dr n. med. Paweł Witt z Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, prof. dr hab. n. med. Marzena Samardakiewicz, Prezes Polskiego Towarzystwa Psychoonkologicznego, prof. Józef Binnebesel z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, ks. prof. Zbigniew Formella z Università Pontificia Salesiana w Rzymie oraz doc. dr Aleksandr Katolyk ze Szpitala Pogotowia Ratunkowego we Lwowie (oddział COVID-19).
„Boimy się być przy umierającym”
Jak podkreślali eksperci, jest bardzo wiele sytuacji, z którymi będziemy musieli zmierzyć się po pandemii. Co natomiast możemy zrobić teraz? Musimy tworzyć system, ale powinniśmy być również otwarci na konkretny przypadek, konkretnego pacjenta czy rodziców pacjenta. Bez podejścia sensu stricte ludzkiego, nie załatwimy tego przepisami.
Profesor Binnebesel na pytanie, jak w dzisiejszych czasach rozmawiać o śmierci z pacjentami czy rodziną odpowiedział, że czasy nie mają tu żadnego znaczenia. Większe znaczenie będzie miało natomiast prawidłowe przeżywanie żałoby po stracie bliskiej osoby, której jednym z czynników jest właśnie możliwość pożegnania się.
Profesor przywołał sytuację w krajach nadmorskich, m.in. w Hiszpani, gdzie znajduje się pomnik marynarzy, którzy nie wrócili z morza. Rodziny przychodzą pod ten pomnik, żeby opłakiwać swoich zmarłych. „Ja myślę, że mentalnie coś takiego nas czeka. Za jakiś czas będziemy obserwować problemy psychiczne u osób, które uświadomią sobie tę stratę niemożności pożegnania się” – wyjaśnił ekspert.
Ponadto ekspert zwrócił uwagę również na drugą stronę pandemii. Według jego opinii, dla niektórych COVID-19 stanowi pewną formę rozgrzeszenia swojego lęku przed mówieniem o śmierci oraz przed towarzyszeniem osobie umierającej w procesie odchodzenia. To jest właśnie to, czym zajmuje się tatanopedagogika, której celem jest oswojenie procesu śmierci.
– Pogrzeb jest pewnym elementem zamknięcia. Dlatego pandemia pozostawi w nas nieprzepracowane lęki. Pandemia pokazała nam, że jedynym pewnikiem w życiu jest to, że każdy z nas kiedyś umrze. Pedagogika milczy o tym, zupełnie do tego nie przygotowuje i czyni człowieka bezsilnym wobec tej prawdy. Nie chodzi o to, by powtarzać słowa memento mori, ale o to, by szanować życie, ponieważ jest ono skończone – dodał prof. Binnebesel.
Czy powinniśmy zastąpić nazwę opieki paliatywnej – opieką wspierającą? Jakie ma ona znaczenie dla samych pacjentów?
W wydarzeniu wziął również udział prof. Wojciech Leppert, który poruszył kwestię zastąpienia nazewnictwa opieki paliatywnej – opieką wspierającą. Podczas swojego wykładu powołał się na wyniki badań przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych, które jasno pokazują, że pacjenci w zaawansowanym stopniu choroby nowotworowej lepiej reagowali na pojęcie opieki wspierającej. Wywoływało to również u nich lepsze wrażenie i większe postrzeganie potrzeby otrzymania opieki w przyszłości. Dlatego jak dodał, warto się nad tym zastanowić, czy nie powinniśmy zacząć te pojęcie popularyzować.
– Jednym z ważniejszych kierunków, jeżeli chodzi o rozwój opieki paliatywnej jest wczesne wdrożenie tego rodzaju opieki, czyli wczesne zapewnienie wsparcia na poziomie objawów, ale również wsparcia psychosocjalnego, duchowego. Badania pokazały, że u pacjentów, u których wdrożona została wczesna opieka paliatywna, nastąpiła poprawa komfortu życia, w porównaniu do grupy, która była objęta standardową opieką onkologiczną.
Jak dodał ekspert, co równie istotne, wczesna opieka paliatywna pozwala na rzadsze stosowanie daremnej terapii, zapewnia czas na rozmowę i ustalenie przebiegu terapii z pacjentem, wydłuża życie pacjentów, ale również zmniejsza koszty leczenia chorych, co nie jest bez znaczenia.
Eksperci medycyny paliatywnej
Wśród ekspertów konferencji znaleźli się również m.in. dr n. o zdr. Mariola Rybka, Konsultant Krajowy w dziedzinie Pielęgniarstwa Opieki Długoterminowej, dr n. med. Elwira Góraj, Konsultant Wojewódzki w dziedzinie Medycyny paliatywnej, dr hab. n. med. Jarosław Woroń z Zakładu Farmakologii Klinicznej Katedry Farmakologii Wydziału Lekarskiego UJ CM Kraków, dr n. med. Tomasz Dzierżanowski, Wiceprezes Polskiego Towarzystwa Medycyny Paliatywnej oraz dr n. med. Paweł Grabowski, Prezes Fundacji Hospicjum Proroka Eliasza, który opowiedział o opiece paliatywnej i procesie umierania na wsi.
Podczas konferencji odbyły się również sesje dotyczące nowoczesnych rozwiązań w żywieniu pacjenta paliatywnego, stosowanych leków czy leczenia ran trudno gojących się u tej grupy chorych. O codziennych wyzwaniach w opiece paliatywnej opowiedziały również m.in. prof. Marzenna Bartoszewicz, która skupiła się na przedstawieniu postępowania z zakażeniami u pacjentów paliatywnych, ale również dr n. med. Agnieszka Jalowska z Hospicjum Perinatalnego we Wrocławiu, która opowiedziała o opiece paliatywnej po niepomyślnej diagnozie prenatalnej.
Czy każdy pacjent powinien mieć równy dostęp do intensywnej terapii?
Jak powiedział na zakończenie konferencji dr n. med. Paweł Witt, „to, że pandemia przybiera na sile, to myślę, że wszyscy Państwo wiecie. Dziś w Warszawie, ale również na Mazowszu nie było ani jednego wolnego miejsca na oddziale intensywnej terapii. Zaczynamy wprowadzać protokoły kategoryzacji pacjentów, zastanawiając się czy każdy pacjent powinien mieć równy dostęp do intensywnej terapii. Czy zaczynamy pracować w medycynie katastrof, która oznacza, że nie wszyscy pacjenci przeżyją?
– Dlatego na zakończenie tej konferencji, prosiłbym bardzo, abyście Państwo bardzo uważali na siebie, ponieważ szczególnie osoby pracujące w domowej opiece paliatywnej, czyli przebywające w różnych środowiskach są niewątpliwie bardziej narażone na kontakt z zakażeniem.
Organizatorem konferencji było wydawnictwo Evereth Publishing i Ośrodek Hospicjum Domowe Zgromadzenia Księży Marianów.
Przeczytaj także: Dr Paweł Witt: „Odchodzenie w czasach Covid-19 to przede wszystkim krzyk samotności”
