Eksperci z PTGiP jasno podkreślają, że otyłość najczęściej wynika z nieprawidłowych nawyków żywieniowych, jednak może współistnieć z niektórymi zespołami endokrynologicznymi, takimi jak zespół policystycznych jajników, zespół Cushinga czy niedoczynność tarczycy. Dlatego najważniejszym aspektem w opiece nad pacjentką otyłą jest przede wszystkim ustalenie przyczyn otyłości i wdrożenie ewentualnego leczenia przed planowaną ciążą.
Kiedy możemy mówić o otyłości w ciąży?
O problemie otyłości zarówno przed ciążą, jak również w ciąży możemy mówić, w przypadku stwierdzenia indeksu masy ciała (BMI) ≥30kg/m2. Istotny jest również podział stopni otyłości, według którego otyłość trzeciego stopnia oceniana jest jako otyłość „chorobliwa”.
- Otyłość I stopnia – BMI 30,0-34,9kg/m2
- Otyłość II stopnia – BMI 35,0-39,9kg/m2
- Otyłość III stopnia – BMI ≥ 40kg/m2
Dlaczego otyłość w ciąży może być niebezpieczna? Jakie niesie za sobą konsekwencje?
Otyłość II stopnia może być problemem jeszcze przed ciążą, ponieważ może uniemożliwiać zajście w ciążę. Ponadto pacjentki ciężarne, których indeks masy ciała wskazuje na otyłość, są narażone na wystąpienie powikłań położniczych, takich jak cukrzyca ciążowa, nadciśnienie i stan przedrzucawkowy, problemy zakrzepowo-zatorowe czy makrosomia płodu. U tej grupy pacjentek może również wystąpić konieczność zakończenia ciąży drogą cięcia cesarskiego.
Do kolejnych powikłań, do których może dojść na skutek otyłości są wady wrodzone u dziecka, krwotok okołoporodowy czy (w drugiej połowie ciąży) obumarcie wewnątrzmaciczne płodu. Jak ostrzegają eksperci, otyłość zwiększa ryzyko zachorowalności i umieralności noworodków. Kobietom otyłym towarzyszy często również bezdech senny, który według specjalistów może być przyczyną gorszych wyników położniczych.
Czym charakteryzuje się opieka nad otyłą pacjentką w okresie planowania i prowadzenia ciąży? Jakie badania powinny zostać wykonane u tej grupy kobiet?
U kobiet otyłych, które planują zajść w ciążę należy wykonać takie badania laboratoryjne, jak ocena gospodarki węglowodanowej (cukrzyca, insulinooporność), ocena funkcji tarczycy, profilu lipidowego (trójglicerydy i cholesterol) oraz wydolności układu krążenia (pomiar ciśnienia tętniczego krwi i EKG). Ponadto u kobiet otyłych należy również wykonać pozostałe badania, zalecane przez PTG w ogólnej populacji kobiet, które planują zajście w ciążę.
W opiece nad otyłą kobietą ciężarną zaleca się powtórzenie panelu badań, jeżeli od ostatnio wykonywanych podczas planowania ciąży minęły 3 miesiące (wyjątek stanowi tu ocena insulinooporności). U pacjentek, u których w badaniach wykonywanych w czasie planowania ciąży wykryto dyslipidemię bądź pacjentka nie planowała ciąży, warto wykonać również ocenę lipidogramu.
W związku z ryzykiem wystąpienia powikłań, poród pacjentek otyłych powinien odbywać się w placówkach, odpowiednio przygotowanych i wyposażonych, czyli ośrodkach na poziomie II bądź III referencyjności.
Ile zatem powinien wynosić maks. przyrost masy ciała u kobiet otyłych w ciąży?
Eksperci z PTGiP podkreślają, iż przyrost masy ciała w przebiegu całej ciąży nie powinien być większy niż 7 kg. Co więcej, u pacjentek z otyłością III stopnia, tzw. chorobliwą, zaleca się redukcję masy ciała. Jak dowiedziono, pozwala to zminimalizować ryzyko wystąpienia cukrzycy ciążowej, nadmiernej masy ciała podczas urodzenia u dziecka, stanu przedrzucawkowego czy rozwiązania ciąży cięciem cesarskim. Utrata ok. 0,19 kg masy ciała tygodniowo podczas trwania całej ciąży wpływa na poprawę wyników położniczych u tej grupy kobiet.
W jaki sposób dbać o prawidłową masę ciała w ciąży?
Jak wskazują w Standardach „Opieka położnicza nad ciężarną otyła” eksperci z Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, kluczowe są zalecenia dietetyczne, czyli ograniczenie wartości energetycznej spożywanych posiłków do maks. 2000 kcal/dobę, oraz aktywność fizyczna, która powinna być prowadzona minimum 3 razy w tygodniu przez 15 minut. Autorzy opracowania wskazują, iż zalecaną dla kobiet w ciąży formą aktywności fizycznej jest chodzenie (powyżej 10000 kroków na dobę).
Aktywność fizyczna u tej grupy kobiet powinna być wydłużana stopniowo, o 2 minuty tygodniowo. Należy również pamiętać, iż zrealizowanie zamierzonego celu nie będzie realne przy aktywności prowadzonej 1-2 razy w tygodniu bądź stosowaniu jedynie diety restrykcyjnej, bez wykonywania jakichkolwiek ćwiczeń. Wówczas w organizmie kobiety dochodzi do obniżenia zawartości tkanki tłuszczowej, ale również i masy mięśniowej.
Źródło: Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników
Autor: Natalia Janus
PRZECZYTAJ INNY TEKST Z CYKLU #PORADNIKPOŁOŻNEJ:
