„Rocznie diagnozowanych jest ok. 3 tys. dzieci z różnymi rodzajami wad serca. Zapewnienie najmłodszym chorym dostępu do kardiologów dziecięcych to nadal wyzwanie” – mówi dr n. med. Maria Miszczak-Knecht, konsultant krajowa w dziedzinie kardiologii dziecięcej, członkini Zarządu Sekcji Rytmu Serca Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego.

Jako nowa konsultant krajowa w dziedzinie kardiologii dziecięcej jak ocenia Pani obecny stan opieki kardiologicznej nad najmłodszymi pacjentami w Polsce?

Na przestrzeni ostatnich lat wspaniale rozwinęły się diagnostyka prenatalna i wczesne rozpoznawanie wad serca. Osiągamy obecnie bardzo dobrą wykrywalność i przeżywalność pacjentów po operacjach kardiochirurgicznych. To budujące, ale z drugiej strony oznacza, że na przestrzeni 10 czy 20 lat stale przybywa pacjentów wymagających złożonej, specjalistycznej i długoterminowej opieki kardiologicznej.

Co jest największym wyzwaniem w tej dziedzinie medycyny?

Największym wyzwaniem w dziedzinie kardiologii dziecięcej pozostają wady wrodzone serca. Rocznie diagnozowanych jest około 3 tys. dzieci z różnymi rodzajami wad serca. Nie wszystkie stwierdzane zmiany są poważne i wymagają złożonej terapii, ale istotnym wyzwaniem jest po pierwsze właściwe różnicowanie nieprawidłowości, a po drugie dalsze adekwatne i dostępne dla pacjentów postępowanie terapeutyczne.

Czy dostępność do procedur z zakresu kardiologii dziecięcej jest dziś ograniczona?

Głównym problemem są zasoby kadrowe. Wyzwaniem jest zapewnienie najmłodszym chorym dostępu do kardiologów dziecięcych, ale też zabezpieczenie potrzeb dorastających już pacjentów w zakresie kontynuowania terapii.

Czy podejmowane są inicjatywy, które mają poprawić tę sytuację?

Tak, kardiologia dziecięca została potraktowana jako specjalizacja priorytetowa. W tej chwili w trakcie specjalizacji z kardiologii dziecięcej jest 71 lekarzy, można zatem przypuszczać, że z czasem skala problemu brakujących kadr będzie coraz mniejsza. Istotne, byśmy przy tym nie zapominali, że kadra lekarska wymaga ustawicznego kształcenia – zwłaszcza w odniesieniu do kardiologów dziecięcych po ukończonej specjalizacji, pracujących w rejonie. Zwiększenie dostępu do edukacji dla tych lekarzy jest niezmiernie istotne, ponieważ to do nich trafia najpierw gros małych pacjentów, także ze złożonymi, nietypowymi wadami serca. Postępowanie w takich przypadkach wymaga specjalistycznej wiedzy i dużego doświadczenia, warto więc wspierać lekarzy z rejonu w jej zdobywaniu i doskonaleniu.

Jak rozwija się system kształcenia specjalistów z dziedziny kardiologii dziecięcej?

W tym zakresie stale zmieniają się potrzeby, ale także możliwości. Będziemy starali się ujednolicać system kształcenia kardiologów dziecięcych w Polsce z tym obowiązującym w innych krajach Unii Europejskiej. Obecny system kształcenia w obszarze kardiologii dziecięcej wymaga aktualizacji i modernizacji. To jeden z celów, jakie definiuję dla siebie w nowej roli konsultanta krajowego w tej dziedzinie medycyny.

Co może okazać się wsparciem w realizacji tych celów?

Bez wątpienia ogromną szansę daje nam postęp, jaki na przestrzeni ostatnich lat dokonał się w medycynie. Można powiedzieć, że w Polsce dysponujemy dziś opcjami terapeutycznymi i technologiami na poziomie światowym. Techniki interwencyjne wykonywane u płodów są z sukcesem rozwijane między innymi przez zespół pani prof. Joanny Szymkiewicz-Dangel. Dzięki temu postępowaniu terapeutycznemu dzieci rodzą się z lepszą wydolnością układu krążenia i ograniczonymi powikłaniami wynikającymi z samej wady serca. Na świecie jest zaledwie kilka ośrodków realizujących tego rodzaju terapię.

Specjalizuje się Pani w dziedzinie elektrofizjologii i elektroterapii dzieci. Jakie szanse i wyzwania definiuje Pani w tym obszarze kardiologii?

W dziedzinie elektrofizjologii i elektroterapii dziecięcej priorytetem pozostaje właściwe oszacowanie potrzeb zdrowotnych. Po rzetelnym zdefiniowaniu potrzeb będziemy w stanie określić, ile potrzeba w Polsce ośrodków prowadzących elektroterapię u dzieci. W tym obszarze centralizacji wymagają skomplikowane procedury o wyższym profilu ryzyka powikłań, dotyczące stosunkowo niewielkiej liczby pacjentów. Przykładem jest wymagające dużej wiedzy i doświadczenia usuwanie elektrod endokawitarnych, które powinno być realizowane wyłącznie w ośrodkach o najwyższym stopniu referencyjności.

Jak wygląda dziś sytuacja w ośrodkach referencyjnych wyspecjalizowanych w kardiologii dziecięcej?

Ośrodki referencyjne są dziś niestety przeciążone pracą wynikającą z prowadzenia nadmiernej liczby pacjentów. Aby móc odciążyć największe placówki, ośrodki regionalne wymagają wsparcia, przede wszystkim w zakresie wspomnianego priorytetu, czyli kształcenia kadr. To istotne zwłaszcza w przypadku najbardziej złożonych przypadków, których terapia i prowadzenie nie są łatwe, ponieważ wymagają specjalistycznej wiedzy i dużego doświadczenia. Dzięki stale doskonalonemu kształceniu kardiologów dziecięcych do ośrodków referencyjnych będą mogli trafiać pacjenci wymagający specjalistycznej pomocy, a mniej złożone przypadki będą mogły być skutecznie leczone i efektywnie prowadzone w rejonach.

Jak wygląda współpraca środowiska kardiologów dziecięcych ze specjalistami z innych dziedzin medycyny?

Współpraca kardiologów dziecięcych z neonatologami i pediatrami jest bardzo dobra. To zasługa między innymi prowadzonego przez wiele lat Programu Profilaktyki i Leczenia Chorób Układu Sercowo-Naczyniowego POLKARD. Jednym z efektów tej inicjatywy było podniesienie wiedzy neonatologów w zakresie wykrywania wad serca i opieki nad noworodkami ze stwierdzonymi wadami. Dzięki temu do ośrodków referencyjnych pacjenci trafiają dziś wcześniej i w znacznie lepszej kondycji niż jeszcze kilkanaście lat temu.

W przypadku lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej (POZ) sytuacja jest nieco inna. Nasze koleżanki i kolegów z POZ w codziennej praktyce klinicznej staramy się wspierać naszą wiedzą poprzez wykłady i konferencje, ale nie dysponujemy zdefiniowanym systemem kształcenia, z którego korzystaliśmy w przypadku neonatologów i Programu POLKARD. To jeden z obszarów, który można i warto poprawić.

Jak wygląda obszar Państwa współpracy z kardiologami osób dorosłych?

To istotny obszar działań, ponieważ dorastający pacjenci pediatryczni, wkraczając w wiek dorosły, nadal wymagają opieki, ale bardzo często mają inne potrzeby niż dorośli ze schorzeniami typowymi dla osób dojrzałych. Takim dorastającym pacjentom pomagają specjalne ośrodki wyspecjalizowane w prowadzeniu tej grupy chorych, niemniej jest to wciąż znaczący obszar do doskonalenia współpracy wielospecjalistycznej. Tym bardziej że dzięki lepszej opiece na wczesnych etapach rozwoju z roku na rok mamy coraz liczniejszą grupę pacjentów, którzy wkraczają w wiek dorosły i wymagają spersonalizowanej specjalistycznej opieki. Wszystkie zdefiniowane potrzeby kardiologii dziecięcej jako środowisko mamy nadzieję rozwiązywać wspólnie, dzięki zaangażowaniu lekarzy tej specjalizacji i we współpracy z kardiologami dorosłych, lekarzami POZ i klinicystamiz innych dziedzin. Cennym systemowym wsparciem może się okazać nowa edycja programu POLKARD, nad którą właśnie trwają prace. Być może już wkrótce będzie można wspólnie, w szerokim gronie, podyskutować o szczegółach.

Rozmawiała Marta Sułkowska

Źródło: Materiały prasowe

Przeczytaj także: Zmutowany koronawirus gwarantuje łagodniejszy przebieg COVID-19?