Badania naukowe dowodzą, że karmienie piersią jest ważne zarówno dla zdrowia dziecka, jak i matki. O tym z jakimi problemami dotyczącymi karmienia spotykają się najczęściej kobiety po porodzie drogą cięcia cesarskiego oraz kiedy najwcześniej można przystawić dziecko do piersi po cesarce w rozmowie z Evereth News położna środowiskowo-rodzinna, Międzynarodowy Konsultant Laktacyjny, pielęgniarka mgr Elwira Berezowska.
Badania naukowe dowodzą, że karmienie piersią jest ważne zarówno dla zdrowia dziecka, jak i matki. Jak przypomniała ekspertka, wyłączne karmienie piersią przez pierwsze 6 miesięcy życia to uznany na całym świecie złoty standard żywienia niemowląt. Mleko kobiece jest idealnie dostosowane do potrzeb rozwijającego się organizmu.
Kobiety bardzo często boją się tego, że po cięciu cesarskim dziecko dostanie jako pierwszy pokarm mleko z butelki. Ile czasu dziecko po porodzie „nie musi jeść”?
Jak tłumaczy Międzynarodowy Konsultant Laktacyjny, jeśli pierwsze karmienie po cięciu cesarskim miało miejsce w pierwszej godzinie po porodzie i było efektywne, czyli noworodek otrzymał niewielką ilość siary (zazwyczaj 2-10 ml) to zwykle w kolejnych godzinach (6-20 godzin) może spać i nie wykazywać większej aktywności. Może w tym czasie ulewać wodami płodowymi. Dlatego warto zachęcać dziecko do ssania, ale nie zmuszać.
– Nie ma też konieczności dokarmiania dziecka mieszanką modyfikowaną. Natura przygotowuje noworodki na poród, kumulując w postaci glikogenu w wątrobie i innych ważnych narządach ilość energii wystarczającą, aby utrzymać dziecko przy życiu przez dwa, trzy dni. Dlatego wiele noworodków po porodzie nie czuje głodu.
Jak to jest z karmieniem piersią po cesarskim cięciu?
Aktywność dziecka wzrasta w drugiej dobie życia. Chce ono bardzo często ssać pierś. Jak podkreśliła ekspertka, należy na to pozwolić i nie ograniczać ilości i długości sesji ssania. Efektem tej aktywności przy piersi jest zwiększona produkcja mleka w trzecim, czwartym dniu i wówczas zwykle obserwujemy nawał pokarmu. Ważna jest też ocena poprawności przystawienia dziecka do piersi. Jeśli dziecko jest nieprawidłowo przystawione do piersi to nie ma możliwości efektywnego pobierania pokarmu.
– Na skutek podawanych podczas cięcia cesarskiego płynów dożylnych dochodzi do obrzęku brodawki i otoczki, co powoduje, że dzieci mają problem z jej uchwyceniem. Wielokrotne próby przystawienia dziecka kończą się bolesnością i ranami na brodawkach. Kobiety otrzymują wówczas informację, że mają „płaskie brodawki” w sytuacji, gdy rzeczywiście tak nie jest.
Jak zauważyła Elwira Berezowska, nagminnie otrzymują wtedy zalecenia stosowania nakładek, często niestety w niewłaściwym kształcie i rozmiarze. To z kolei powoduje, że mama jest zestresowana, dziecko niespokojne i nadal nie potrafi zassać piersi. Wtedy łatwo przekonać kobietę, że nie ma wystarczającej ilości mleka i konieczne jest dokarmianie mieszanką.
– Mieszanka podawana jest butelką ze smoczkiem, a mechanizm ssania smoczka różni się od ssania piersi. Podając mieszankę ograniczamy też dziecku możliwość ssania piersi i w ten sposób przyczyniamy się do zaburzeń laktacji. Również podawanie w tym krytycznym czasie smoczków do uspokojenia przyczynia się do zmniejszenia produkcji mleka.
Ekspertka zwróciła uwagę, że zachowanie noworodka może być różne w zależności od tego jak przebiegał poród, czy było to cięcie elektywne czy z przyczyn nagłych, ile leków otrzymała matka podczas porodu, a także jaki zastosowano rodzaj znieczulenia.
Kiedy najwcześniej kobieta może przystawić dziecko do piersi po cesarskim cięciu?
Zgodnie z obowiązującym standardem opieki okołoporodowej dziecko po cięciu cesarskim powinno mieć zapewniony kontakt skóra do skóry najwcześniej jak to jest możliwe. Ten kontakt skóra do skóry jest kluczowy dla inicjacji laktacji. Czas w którym przystawimy dziecko do piersi po cięciu cesarskim jest uzależniony od rodzaju znieczulenia.
– Zwykle po znieczuleniu ogólnym, mama jest bardziej senna i zmęczona. Podobnie noworodek może być ospały. Jeśli mimo prób przystawiania dziecko nie ma ochoty ssać pozwólmy mu odpocząć w ramionach mamy. Po znieczuleniu przewodowym noworodek może być przystawiony do piersi tak szybko jak to jest możliwe, najlepiej jeszcze na sali operacyjnej. Jeśli w ciągu 2-6 pierwszych godzin po porodzie nie ma możliwości skutecznego przystawienia dziecka do piersi, należy rozpocząć stymulację laktatorem.
W jakiej pozycji najlepiej karmić przez pierwsze dni po cięciu cesarskim?
Jak wyjaśniła Elwira Berezowska, karmienie dziecka powinno się odbywać w pozycji, w której kobieta czuje się komfortowo i nie odczuwa dolegliwości bólowych. Bezpośrednio po cięciu cesarskim jest to najczęściej pozycja leżąca na wznak. Dziecko może leżeć wzdłuż ciała mamy lub skośnie, podtrzymywane dłońmi mamy. Jest to najbardziej naturalny sposób. Ręce kobiety powinny być podparte poduszkami.
– Ta pozycja wspiera naturalne zachowania i odruchy, dlatego idealnie sprawdzi się też przy karmieniu noworodków, które odmawiają ssania. Sprawdza się też pozycja na boku z głową opartą na poduszkach. Nie powoduje ucisku na ranę oraz odciąża kręgosłup. Często w kolejnych dniach mamy wybierają pozycję siedzącą w wygodnym fotelu. W każdej z pozycji do karmienia zarówno mama, jak i dziecko powinni czuć się komfortowo. Ręce powinny być oparte, a ramiona rozluźnione. Warto mieć poduszkę podpierającą lub poduszkę do karmienia, a pod kolana i stopy – podparcie.
Dlaczego u kobiet po cesarskim cięciu często nawał pokarmu jest opóźniony? Jak go pobudzić?
Międzynarodowy Konsultant Laktacyjny potwierdziła, że niezależnie od tego w jaki sposób odbył się poród czy drogami natury czy przez cięcie cesarskie, w momencie urodzenia łożyska następuje znaczny wzrost poziomu prolaktyny, która odpowiada za początek produkcji pokarmu. Dodatkowo wydzielanie prolaktyny jest wzmacniane przez kontakt „skóra do skóry” mamy i dziecka. Jeśli ten kontakt jest wystarczająco długi, niezakłócony przez procedury szpitalne typu badanie, ważenie, mierzenie czy ubieranie to jest olbrzymia szansa, że dziecko samo znajdzie pierś i przyssie się do niej.
– To pierwsze przystawienie do piersi w pierwszej godzinie życia i kolejne odpowiednio częste i długie stymulowanie piersi przez ssanie jest istotne dla pomyślności karmienia. Warto też wspomóc się preparatami wspomagającymi laktację. Niestety w wielu szpitalach noworodki po cięciu cesarskim są oddzielone od mam, nie mają zapewnionego kontaktu skóra do skóry, który jest kluczowy dla produkcji pokarmu. A jeśli ten kontakt jest to jest on bardzo krótki.
Jak zauważyła ekspertka, również pierwsze przystawienie do piersi bywa opóźnione, czasami ma miejsce dopiero po kilku godzinach. Ponadto panuje powszechne przekonanie, zarówno wśród pacjentek, jak i personelu, że po cięciu cesarskim „nie ma pokarmu” i podaje się dziecku butelkę z mieszanką lub glukozą. Takie praktyki zaburzają naturalny proces laktacji i tym samym opóźniają wystąpienie nawału.
Jak ważne jest wsparcie położnych czy konsultantów laktacyjnych w opiece nad kobietą pod kątem pojawiających się problemów z laktacją i promowanie przez nich karmienia piersią?
Położna przyznała, że karmienie piersią potrzebuje wsparcia i instruktażu. Również przygotowania merytorycznego ze strony matek, ojców, osób najbliższych karmiącej matce. A gdy pojawią się problemy potrzeba wiedzy i umiejętności specjalisty.
– Niestety specjalistyczna porada laktacyjna dla przeciętnej kobiety jest słabo dostępną usługą medyczną. Konsultantów i doradców laktacyjnych jest w kraju niewiele, a porada laktacyjna nie jest procedurą finansowaną przez NFZ. W związku z tym matki szukają przede wszystkim pomocy u lekarzy i położnych, a ci nie zawsze mają wystarczającą, aktualną wiedzę na temat laktacji.
Jak zauważyła specjalistka, wiele jest tzw. „samozwańczych doradców”, którzy nie znają najnowszych badań, obowiązujących zaleceń i powielają mity często oparte na własnym nie zawsze udanym doświadczeniu karmienia piersią czy też wiedzy wyniesionej ze studiów 30 lat temu.
– Jeszcze większym problemem jest brak rzetelnej wiedzy wśród lekarzy specjalistów, do których trafiają mamy karmiące z problemem zdrowotnym. Tam zwykle są wręcz dyskryminowane przez psychiatrów, endokrynologów, okulistów, dermatologów nakazujących zaprzestania karmienia przed rozpoczęciem leczenia. Chcąc zapewnić pacjentkom efektywną opiekę najwyższej jakości powinniśmy na każdym poziomie przekazywać spójne, oparte na dowodach naukowych informacje i współpracować w zespole terapeutycznym.
Jakie składniki znajdują się w mleku matki?
Mleko kobiece zawiera wszystkie niezbędne składniki odżywcze w odpowiedniej ilości i proporcjach (poza Wit.D i K) oraz substancje bioaktywne: czynniki stymulujące układ immunologiczny, czynniki przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, hormony, czynniki wzrostu, antyoksydanty oraz komórki macierzyste.
– Mleko matki zmienia się w zależności od potrzeb dziecka. Karmienie piersią jest czymś więcej niż tylko pożywieniem. Wspiera prawidłowy rozwój fizyczny, poznawczy i emocjonalny dziecka. Każda sesja karmienia podnosi poziom oksytocyny „hormonu miłości” co wspomaga nawiązywanie więzi. Ssanie piersi wpływa na prawidłowy rozwój twarzoczaszki i chroni przed wadami zgryzu, zmniejsza ryzyko rozwoju próchnicy wczesnodziecięcej.
Przeciwnowotworowe działanie mleka kobiecego
Jak dodała Elwira Berezowska, w żołądku dziecka karmionego piersią z połączenia alfa-laktoalbuminy oraz kwasu oleinowego powstaje cząsteczka HAMLET, która ma działanie przeciwnowotworowe. Mleko kobiece jest też jednym z filarów tzw. programowania metabolicznego.
– Badanie przeprowadzone w USA wykazało, że w mózgach dzieci, które były karmione wyłącznie piersią co najmniej 3 miesiące znajduje się 20-30% więcej substancji białej w porównaniu do dzieci, które nie były karmione piersią. Karmienie piersią to najlepsza inwestycja w zdrowie, ponieważ zmniejsza ryzyko zachorowania na wiele chorób w dzieciństwie i dorosłości. Dzieci karmione piersią rzadziej chorują na choroby infekcyjne, takie jak: biegunki infekcyjne, infekcje układu oddechowego, zapalenie ucha środkowego, zakażenia układu moczowego, bakteryjnego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych. A jeśli zachorują łagodniej je przechodzą.
Ekspertka podkreśliła również, że u osób, które były karmione piersią rzadziej występują nadwaga i otyłość, cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, astma, atopowe zapalenie skóry, chłoniaki nieziarnicze i ziarnica złośliwa, białaczki limfatyczne i szpikowe, chorba Leśniowskiego-Crohna.
Karmienie piersią ma również wiele zalet dla kobiety
Według położnej, karmienie piersią jest przede wszystkim wygodne. Obniża ryzyko zachorowania na depresję poporodową. Oksytocyna wydzielana podczas ssania ma właściwości uspokajające, obniżające lęk i napięcie nerwowe.
– W działaniu długoterminowym obniża zachorowania na nowotwory piersi i jajników. Ryzyko zachorowania obniża się o 7% z każdym urodzonym dzieckiem i o kolejne 4% z każdym kolejnym rokiem karmienia piersią. Mniejsze jest też ryzyko zachorowania na osteoporozę.
Elwira Berezowska zauważyła także, że kobieta karmiąc piersią ma wpływ nie tylko na zdrowie swojego dziecka, ale także na stan naszej planety. Karmienie naturalne jest ekologiczne. Nie wymaga opakowania, nie powoduje powstawania śmieci, pozwala oszczędzać surowce i energię.
Rozmawiała: Natalia Janus
PRZECZYTAJ POPRZEDNI TEKST Z CYKLU #PORADNIKPOŁOŻNEJ:
