Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Epileptologii i Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, opieka nad pacjentką w ciąży, chorą na padaczkę, powinna być prowadzona w wyspecjalizowanych jednostkach zapewniających najwyższy stopień opieki perinatalnej i neurologicznej. Przeczytaj, jakie powikłania okołoporodowe mogą wystąpić u tej grupy kobiet.

Autorzy rekomendacji podkreślili, że ciąża w niewielkim stopniu powoduje wzrost ryzyka powikłań podczas ciąży, dlatego pacjentki z padaczką powinny być konsultowane przez ginekologa położnika co najmniej raz na cztery tygodnie, natomiast przez neurologa raz w trymestrze. Powikłania dotyczą w szczególności pacjentek, które przyjmują leki przeciwpadaczkowe.

Wśród najczęstszych powikłań, występujących u kobiet w ciąży chorych na padaczkę odnotowano m.in. samoistne poronienie, krwotok przedporodowy, zaburzenia związane z nadciśnieniem, indukcję porodu, cesarskie cięcie, poród przedwczesny, zahamowanie wzrastania płodu oraz krwotok poporodowy. Jak wykazały badania, „nie stwierdzono żadnych różnic między obiema grupami w kontekście śmierci okołoporodowej”.

Kobiety przyjmujące leki przeciwpadaczkowe (lpp) w ciąży są szczególnie narażone na ryzyko indukcji porodu, zahamowanie wzrastania płodu i wystąpienie krwotoku poporodowego. Dlatego tak ważna jest interdyscyplinarna opieka nad tą grupą pacjentek i zaplanowanie kompleksowej opieki.

W badaniach wykazano również, że większe ryzyko zakończenia ciąży drogą cięcia cesarskiego mają pacjentki, które otrzymywały politerapię. Ponadto biorąc pod uwagę pacjentki leczone monoterapią i politerapią, nie wykazano różnic w kontekście spontanicznego poronienia, porodu przedwczesnego, krwotoku przedporodowego, wieku ciążowego czy martwych urodzeń.

Opiekę nad ciężarną z padaczką sprawuje zespół interdyscyplinarny

Niezwykle istotne w kontekście większego ryzyka występowania wad i nieprawidłowości w budowie anatomicznej płodu u pacjentek w ciąży chorych na padaczkę są badania ultrasonograficzne, wykonywane w I i II trymestrze ciąży, przez wykwalifikowanych specjalistów. Natomiast w III trymestrze ciąży, najważniejszym aspektem badania USG jest biometria płodu, którą w przypadku ciąż niepowikłanych należy ponownie ocenić po 36. tygodniu ciąży. Wówczas należy również wykonać ambulatoryjne monitorowanie kardiotokograficzne płodu.

Zasady postępowania w przypadku stanu i napadu padaczkowego

Stan padaczkowy to napad padaczkowy, który trwa powyżej 5 min. Problem ten dotyczy ok. 1 proc. kobiet w ciąży chorych na padaczkę. Leczenie pacjentek ciężarnych w stanie padaczkowym nie odbiega od postępowania w przypadku pacjentów niebędących w ciąży i powinno rozpocząć się jak najszybciej.

6 zasad postępowania z pacjentkami ciężarnymi w stanie padaczkowym:

1. Postępowanie natychmiastowe:

– diazepam 5-10 mg i.v. – można powtórzyć w ciągu 10 min

– w przypadku braku dostępu żylnego: diazepam 10-20 mg we wlewce doodbytniczej

Jak podkreślają autorzy rekomendacji Polskiego Towarzystwa Epileptologii i Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego: „wszystkie benzodiazepiny stosowane w stanie padaczkowym (lorazepam, klonazepam) należy podawać ze szczególną ostrożnością, ze względu na zwiększone ryzyko zmniejszenia napięcia mięśniowego, senności oraz depresji ośrodka oddechowego”.

2. W przypadku braku kontroli napadów:

– fenytoina 10-15 mg/kg mc. we wlewie dożylnym do 1000 mg/dobę lub

– kwas walproinowy 15mg/kg jednorazowo, a w postaci wlewu w dawce 1 mg/kg/godz. przez 5-6 godz.

3. Niezbędne równoczesne monitorowanie stanu matki i płodu, ciągły zapis KTG, ocena funkcji życiowych matki
4. W razie wzmożonego napięcia macicy podać leki tokolityczne
5. W razie nawracających napadów i zaburzeń czynności serca płodu zakończyć ciążę cięciem cesarskim
6. Konieczna obserwacja noworodka pod kątem wystąpienia zespołu abstynencyjnego

Najważniejsze aspekty dotyczące porodu u kobiety z padaczką

Autorzy rekomendacji podkreślili, że „rozpoznanie padaczki per se nie jest wskazaniem dla planowanego cięcia cesarskiego czy indukcji porodu. Prowadzenie porodu u kobiet z padaczką nie odbiega od przyjętych zasad współczesnego położnictwa”. Wcześniejszy poród nie jest również wskazany, jeżeli u kobiety w ciąży, chorej na padaczkę napady są dobrze kontrolowane, a nie wystąpiły żadne położnicze czynniki ryzyka.

Ryzyko wystąpienia napadu drgawkowego podczas porodu, jak również w ciągu 24 godzin po porodzie wynosi zaledwie 1-2 proc. Zasadność przeprowadzenia cięcia cesarskiego jest brana pod uwagę w przypadku niewielkiego odsetka kobiet, u których wystąpił znaczny wzrost napadów padaczkowych, napadów gromadnych i stanu padaczkowego. Podczas porodu zalecany jest ciągły nadzór kardiotokograficzny.

W zminimalizowaniu czynników ryzyka napadów padaczkowych, takich jak bezsenność, stres i odwodnienie, niezwykle ważne są odpowiednie leczenie przeciwbólowe i opieka podczas porodu. Jest to szczególnie istotne w kontekście powikłań, do jakich może doprowadzić napad padaczkowy podczas porodu, w tym m.in. do bezdechu u matki, a w konsekwencji jej niedotlenienia, a także niedotlenienia i kwasicy płodu, które są przyczyną wzmożonego napięcia macicy.

Planowanie ciąży kluczowym czynnikiem w procesie opieki nad kobietą chorą na padaczkę w wieku rozrodczym

Autorzy rekomendacji podkreślili również istotę planowania ciąży u tej grupy pacjentek. Pomimo rosnącej wiedzy w zakresie możliwości wystąpienia poważnych wad wrodzonych u płodu, kobiet chorych na padaczkę, przyjmujących leki przeciwpadaczkowe, nadal 40 proc. ciąż wśród grupy pacjentek to ciąże nieplanowane.

Bardzo często ta grupa pacjentek, z obawy o dobrostan płodu i ryzyko wystąpienia powikłań, przerywa leczenie bądź zmniejsza dawkę leku, co może doprowadzić do wystąpienia napadów padaczkowych, a nawet nagłej śmierci (SUDEP). Dlatego tak ważne jest objęcie natychmiastową opieką pacjentek, chorych na padaczkę, które zaszły w ciążę nieplanowaną. Natomiast kobiet chorych na padaczkę, w wieku prokreacyjnym, opieką wyspecjalizowanych poradni przeciwpadaczkowych i ginekologicznych.

Źródło:

Jędrzejczak J., Bomba-Opoń D., Jakiel G., Kwaśniewska A., Mirowska-Guzel D., Postępowanie z kobietą z padaczką w okresie rozrodczym Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Epileptologii i Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2017 tom 2, nr 3, strony 108–119 Copyright © 2017 Via Medica ISSN 2451–0122

PRZECZYTAJ INNY TEKST Z CYKLU #PORADNIKPOŁOŻNEJ: