Jaki wpływ na zajście w ciążę bliźniaczą ma zapłodnienie in-vitro oraz jaki związek z wystąpieniem ciąży mnogiej ma wiek kobiety? W rozmowie z Evereth News, na te i inne pytania dotyczące ciąż mnogich odpowiada dr Dagmara Filipecka-Tyczka – położnik-ginekolog z Centrum Medycznego Żelazna.
Jak przypomniała dr Dagmara Filipecka-Tyczka, na naturalne zajście w ciążę mnogą wpływ ma rasa (częściej zdarza się to u kobiet rasy czarnej, następnie białej, a najrzadziej wśród rasy żółtej), wiek matki po 35 r.ż., a także wielorództwo (ponad trzy porody w wywiadzie).
– U kobiet, które są wysokie, otyłe, spożywają dużo nabiału, karmią piersią, odbywają dużą ilość stosunków płciowych oraz co ciekawe, jeśli zajdzie do zapłodnienia między majem a wrześniem zachodzi większe prawdopodobieństwo zajścia w ciąże mnogą naturalnie. Jak wynika z badań, na częstość występowania ciąż bliźniaczych ma również szerokość geograficzna. Częściej zdarzają się ciąże mnogie na północy niż na południu Europy.
Czy zapłodnienie in vitro ma jakiś wpływ na zajście w ciążę bliźniaczą?
Ekspertka potwierdziła, że wszystkie metody rozrodu wspomaganego zdecydowanie zwiększają ilość ciąż bliźniaczych. Jak tłumaczy, u tych pacjentek wykonuje się stymulację owulacji, podczas której dochodzi do więcej niż jednej owulacji w jednym czasie, czyli więcej niż jedna komórka jajowa zostaje uwolnione z jajnika. Wówczas zapłodnione zostaje więcej niż jedna gameta – powstaje kilka zygot.
– W efekcie mamy ciąże bliźniacze dwujajowe, zwane w języku angielskim siostrzanym lub braterskim. Jest to rodzeństwo, które mogłoby być urodzone w różnym czasie, jednak tak się zdarzyło, że znalazły się one w jednym czasie, w jednej macicy. Mają różne materiały genetyczne.
Czy można zajść w ciążę bliźniaczą dwujajową naturalnie?
Dr Filipecka-Tyczka podkreśliła, że do tego rodzaju mechanizmu powstania ciąży może dojść zarówno drogą zapłodnienia naturalnego, jak i in vitro. W przypadku zapłodnienia drogą naturalną jest on najczęściej związany z wiekiem pacjentki. Natomiast w przypadku metod rozrodu wspomaganego z podaniem więcej niż jednego zarodka.
– Aby zapobiegać powstawaniu ciąż mnogich powstały regulacje na świecie, zgodnie z którymi podczas zapłodnienia in vitro powinno się transferować, jak najmniejszą liczbę zarodków, najlepiej tylko jeden. Na samym początku stosowania tej metody podczas zabiegu rozrodu wspomaganego podawano bardzo dużo zarodków. Wiązało się to z tym, że powstawały ciąże wielopłodowe, trojacze, czworacze, pięcioracze, a są one obarczone bardzo dużym ryzykiem, zarówno dla płodów jak i pacjentki.
Czym charakteryzuje się ciąża bliźniacza jednojajowa?
Ciąża bliźniacza jednojajowa polega na zapłodnieniu jednej komórki jajowej przez jeden plemnik. Na różnym etapie swojego rozwoju od zapłodnienia zarodek dzieli się. Wówczas rodzą się bliźnięta o jednakowym materiale genetycznym, czyli „identyczne” dziewczynki lub „identyczni” chłopcy.
– Ciąża bliźniacza jednojajowa jest ciążą o poważnym rokowaniu. Im później dojdzie do podziału zarodka, tym to ryzyko powikłań wzrasta.
Jaki związek z wystąpieniem ciąży mnogiej ma wiek kobiety?
U kobiet po 35 r.ż. narasta poziom FSH (hormonu folikulotropowego), który odpowiada za rekrutację w jajnikach pęcherzyków dominujących. Jak zaznaczyła specjalistka, zwykle w jajniku rekrutowany jest jeden pęcherzyk dominujący, z którego powstanie jedna komórka jajowa.
– W wyniku wysokiego poziomu FSH może dojść do rekrutacji więcej niż jednego pęcherzyka dominującego, zazwyczaj dwóch. Jak dojdzie do ich pęknięcia, uwolnią się dwie komórki jajowe. Dlatego wiek ma związek z naturalnym mechanizmem zapłodnienia.
Kiedy może nastąpić podział zarodka i co to oznacza?
Jeżeli do podziału dojdzie na początku ciąży, do czwartego dnia od zapłodnienia, powstają wówczas dwa łożyska oraz dwa worki owodniowe, w których żyją i rozwijają się te płody.
– Zarodki, które dzielą się między 4. a 7. dniem od zapłodnienia, mają wspólne łożysko. Oznacza to, iż mają one jedno źródło odżywiania, wymiany gazowej i substancji odżywczych z matką. Każdy z płodów ma swój osobny worek owodniowy.
Jeżeli natomiast podział nastąpi między 8. a 13. dniem od zapłodnienia płody mają jeden wspólny worek owodniowy i jedno wspólne łożysko. Może tutaj dojść do zapętlenia się ich pępowin, dlatego taka ciąża jest ciążą bardzo wysokiego ryzyka – dodała dr Filipecka-Tyczka.
– W najgorszym przypadku, jeżeli do podziału dojdzie po 13. dniu od zapłodnienia rodzą się tzw. bliźnięta syjamskie, zwane niepoprawnie zroślakami, ponieważ są to bliźnięta nierozdzielone. Oznacza to, iż nie doszło do pełnego podziału zarodka.
Kiedy lekarz rozpoznaje ciążę mnogą?
Jak podkreśliła ginekolog, czas rozpoznania zależy od rodzaju ciąży. Ciążę bliźniaczą dwujajową teoretycznie możemy zobaczyć już w 4. tygodniu ciąży. Jednak może to być możliwe dopiero tydzień/dwa później – w kolejnym badaniu USG – dodała.
– W przypadku ciąży jednojajowej rozpoznanie jest możliwe w zależności od tego, jak szybko dojdzie do podziału. W przypadku ciąży jednojajowej na początku widzimy tylko jeden pęcherzyk ciążowy, a następnie dopiero w tym pęcherzyku pojawiają się dwa pęcherzyki owodniowe. Dopiero w nich ok. 6-7 tyg. ciąży możemy dostrzec zarodki z bijącymi sercami.
Jak zaznaczyła dr Filipecka-Tyczka, ciąże jednojajowe jednoowodniowe możemy rozpoznać dopiero ok. 9. tygodnia ciąży. Jednak ostateczne rozpoznanie można postawić po wykonaniu kilu badań USG w odstępach co kilka dni aż do 12 tyg. ciąży. Błona rozdzielająca płody w ciążach jednokosmówkowych dwuowodniowych jest bardzo cienka i może nie być widoczna na wczesnych etapach ciąży.
Ginekolog podkreśliła, że rzadko zdarzają się przypadki, w których nie sposób jednoznacznie określić kosmówkowość. Wówczas należy przyjąć, że ciąża jest jednokosmówkowa, po to by częściej robić badania takiej pacjentce i mieć większą możliwość wykrycia ewentualnych powikłań, które są charakterystyczne dla ciąż jednokosmówkowych.
Rozmawiała: Natalia Janus
PRZECZYTAJ POPRZEDNI TEKST Z CYKLU #PORADNIKPOŁOŻNEJ:
