„Pionizacja jest bardzo ważnym aspektem zwłaszcza po cięciu cesarskim oraz u kobiet długotrwale unieruchomionych, np. leżących z powodu powikłań w trakcie ciąży.” O tym jak powinna wyglądać prawidłowa pionizacja i jak należy do tego przygotować pacjentkę opowiadają w rozmowie z Evereth News położna mgr Wanda Ściślewska oraz fizjoterapeutka mgr Paulina Eysymontt.

Evereth News, Natalia Janus: Jaką rolę odgrywa położna w przygotowaniu pacjentek do pionizacji po porodzie?

Wanda Ściślewska: Zadaniem położnej w uruchomieniu pacjentki po porodzie jest przekazanie jej wskazówek z zakresu prawidłowej zmiany pozycji, siadania, poruszania się i wstawania w połogu. Dajemy wskazówki na co należy uważać w okresie połogowym i jak prawidłowo chronić, wietrzyć, utrzymywać higienę i pielęgnować miejsce operowane, nacięte lub pęknięte.

Położna ocenia stan ogólny pacjentki oraz podejmuje decyzje czy jest to odpowiedni czas na uruchomienie. Jeśli już dojdzie do jakiegokolwiek powikłania, tj. np. spadek ciśnienia czy omdlenie, zadaniem położnej jest wówczas zapewnienie odpowiedniej bezpiecznej pozycji – dodała położna.

Jakie elementy pionizacji są najważniejsze?  

– Prawidłową pionizację po porodzie należy rozpocząć od wywiadu z pacjentką pod kątem jej ogólnego samopoczucia – podkreśliła fizjoterapeutka Paulina Eysymontt. Należy również dokonać pomiaru ciśnienia tętniczego oraz wykonać z pacjentką ćwiczenia przeciwzakrzepowe i oddechowe.

Podczas pionizowania pacjentek należy również pamiętać o zwiększonej obserwacji, ocenie parametrów życiowych i ocenie położniczej inwolucji mięśnia macicy i oceny ilości odchodów połogowych.

Jak powinna wyglądać pionizacja kobiety po porodzie naturalnym?

– Przy porodzie fizjologicznym często nie musimy w ogóle mówić o pierwszej pionizacji – zaznaczyła położna. Jeśli poród jest prowadzony przez położną w pozycjach wertykalnych to czasem w chwilę po porodzie pacjentka jest w pozycji stojącej i dopiero przechodzi na łóżko żeby się położyć. Natomiast przy porodach prowadzonych na łóżkach i fotelach porodowych najczęściej następuje to po dwóch godzinach obserwacji, która zalecana jest na bloku porodowym. Po tych dwóch godzinach położnica zostaje przewieziona na oddział położniczy.

Jeśli kobieta czuje się dobrze wstaje z asystą położnej. Natomiast jeżeli czuje taką potrzebę może najpierw poprosić o leki przeciwbólowe lub coś zjeść, aby nabrać sił. Należy pamiętać, że poród jest wyczerpującym energetycznie wydarzeniem – dodała.

– Po porodzie siłami natury pionizację zaleca się przez klęk podparty, tak by unikać siadania – podkreśliła fizjoterapeutka. Z leżenia tyłem z ugiętymi, złączonymi nogami przechodzi się do leżenia bokiem. Podpierając się na rękach podnosi się tułów, a następnie przekłada kolana pod miednicę do klęku podpartego i powoli schodzi z łóżka.

Po mniej więcej dwóch tygodniach można wstawać już przez siad. Taki sposób wstawania z łóżka powinno się wprowadzić do końca życia, żeby uniknąć wzrostu ciśnienia śródbrzusznego.

Jak natomiast powinna przebiegać prawidłowa pionizacja po cesarskim cięciu?

– Według najnowszych wytycznych niezwykle ważnym aspektem połogu po cięciu cesarskim jest wczesne uruchomienie – podkreśliła położna. Najczęściej po znieczuleniu pacjentki wstają po sześciu godzinach od wykonanego cięcia cesarskiego. W tym czasie otrzymują leki przeciwbólowe i kroplówki nawadniające.

Wczesne wstawanie po cięciu cesarskim jest niezwykle ważne w kwestii zapobiegania występowaniu po operacji choroby zakrzepowo-zatorowej. To właśnie odpowiednie nawodnienie i wczesne uruchomienie jest jednym z zastosowań w profilaktyce przeciwzakrzepowej. Pozostając w pozycji leżącej można zalecić ćwiczenia oddechowe, a jeśli pacjentka zacznie czuć nogi to drobną gimnastykę kończyn dolnych. Z prostych ćwiczeń pacjentka we wczesnym połogu może zacząć od kolistych ruchów dłoni w nadgarstkach oraz stóp, po czym może powoli zwiększać zakres poruszania się na łóżku. Jeśli zacznie czuć nogi może zginać je w kolanach, a ręce unosić do góry – dodała.

Dlaczego pionizacja po cesarskim cięciu powinna odbywać się zawsze przez bok?

Jak wyjaśniła fizjoterapeutka, pionizację przez bok u kobiet po cięciu cesarskim stosuje się w celu odciążenia dna miednicy i brzucha. Z leżenia tyłem z ugiętymi, złączonymi nogami kobieta powinna przejść do leżenia bokiem, rękę dolną trzymać pod głową, a rękę górną – opierać z przodu przed klatką piersiową.

– Odpychając się na jednej ręce, druga przechodzi do podparcia na łokciu tak długo, jak jest to konieczne – w tej pozycji wprowadza się spokojny oddech, żeby uniknąć zawrotów głowy. Ręce przestawia się pod klatkę piersiową i prostuje je, podnosząc tułów do pionu i opuszczając podudzia poza łóżko. W razie konieczności można jedną ręką zabezpieczyć okolice dna miednicy poprzez podtrzymanie tej okolicy – zwróciła uwagę Paulina Eysymontt.

Kiedy należy wstrzymać się z pionizacją?

Najczęstszymi z przeciwwskazań do wczesnego uruchomienia po porodzie fizjologicznym jest wspomniana wcześniej duża utrata krwi podczas porodu oraz we wczesnym połogu. Wówczas pacjentka może nie być w stanie wstać, nawet z asystą położnej.

– Niekiedy mamy także do czynienia z ręcznym oddzieleniem łożyska po porodzie, zabiegiem wyłyżeczkowania macicy lub problemami z jej obkurczaniem się – dodała Wanda Ściślewska. W niektórych z powyższych przypadków należy obserwować pacjentkę, jej samopoczucie, parametry życiowe oraz stan położniczy i dopiero, gdy będzie to możliwe, należy podjąć próby uruchomienia.

Jakie mogą wystąpić powikłania po błędach popełnionych przy pionizacji?

– Najczęstszym powikłaniem przy nieumiejętnym bądź zbyt wczesnym uruchomieniu pacjentki może być gwałtowny spadek ciśnienia tętniczego i utrata przytomności – zaznaczyła położna. Czasem pacjentce wydaje się, że jest w pełni sił i może bezpiecznie sama pójść do toalety. Jednak po chwili niekiedy nie pamięta, dlaczego znalazła się w pozycji leżącej na podłodze.

Dlatego ważne jest żeby uruchamianie odbyło się bez pośpiechu, krok po kroku, najpierw kilka minut w pozycji siedzącej. W tym czasie można pamiętać o uzupełnieniu płynów czy ewentualnym uzupełnieniu utraty energetycznej. Warto także pamiętać, że wstawanie należy wykonywać w pozycji wyprostowanej. Mimo odczuwania skurczy w macicy (co jest fizjologią w pierwszych dniach po porodzie i cięciu cesarskim) plecy powinny być wyprostowane – dodała.

Dlaczego prawidłowa pionizacja jest tak ważna?

Jak zwróciła uwagę fizjoterapeutka, pionizacja jest bardzo ważnym aspektem zwłaszcza po cięciu cesarskim i u kobiet długotrwale unieruchomionych, np. leżących z powodu powikłań w trakcie ciąży.

– Poród wiąże się z nagłym spadkiem ciśnienia śródbrzusznego, zwiększeniem ilości krwi gromadzącej się w jamie brzusznej, co zmniejsza ilość krwi wracającej do serca. Wdrożenie pionizacji minimalizuje powikłania zakrzepowo-zatorowe, powoduje szybsze obkurczanie mięśnia macicy i szybszy odpływ odchodów połogowych. Pionizacja po cesarskim cięciu umożliwia również usunięcie cewnika Foleya.

PRZECZYTAJ POPRZEDNI TEKST Z CYKLU #PORADNIKPOŁOŻNEJ: